ATSUMORI

Kariera japońskiego drzeworytu rozpoczęła się w połowie XVII wieku, czasie ścisłej izolacji Nipponu od świata. Przed zwielokrotnionym nieszczęściem głodu, wojen, katastrof i rządów shoguna, ludzie zaczęli uciekać w świętowanie i próżniactwo - doceniając przelotne przyjemności życia. Ukiyo-e, czyli "obrazy przepływającego świata" pozwalały artystom dokumentować otaczającą ich rzeczywistość, a z czasem stały się - obok literatury kibiyoshi i teatru kabuki - jednym z filarów japońskiej kultury.
Życie codzienne okazało się dla japońskich grafików niewyczerpanym źródłem inspiracji - przedstawiali chłopów w polu, rybaków w łodziach, myjące się kobiety, matki karmiące niemowlęta, nieraz też kobiety rozebrane. Nie stronili od pokazywania rozkoszy miłosnych i erotycznych.
Aby dotrzeć do jak największej liczby odbiorców i znacząco zmniejszyć cenę dzieł, twórcy obrazów przepływającego świata zastosowali technikę drzeworytu - ksylografię. Umożliwiła uzyskanie wielu odbitek.
Początek gatunku wiąże się z działalnością anonimowego artysty określanego w późniejszej literaturze przedmiotu jako mistrz Kambum, tworzącego około 1660. Termin ukiyoe po raz pierwszy pojawił się dopiero w 1682 w powieści Koshoku ichidai otoko (Doskonały kochanek), której autorem był popularny podówczas pisarz i poeta Saikaku Ihara.
Pierwszym autorem właściwego drzeworytu wielobarwnego, tzw. nishiki-e, był Harunobu Suzuki działający w latach 1765-1770.
Złoty wiek ukiyo-e przypada na lata 1781-1804, kiedy tworzyli m.in.: Kiyonga, Utamaro, Eishi, Sharaku. Okres schyłkowy (do 1868) zaznaczają dokonania szkoły Toyokuni oraz działalność Hokusai i Hiroshige.
Choć drzeworyty w tej samej technice wykonywane są do dziś, rozwój gatunku zamyka się z upadkiem kultury ukiyo wraz ze schyłkiem epoki Edo. Drzeworyty wykonywane w czasach Meiji (1868-1912) i późniejsze określane są już nazwą hanga (jap. drzeworyt).
Kompletna technika wykonania wysokiej jakości wielobarwnego drzeworytu tzw. nishiki-e (dosł. brokatowy obraz) wyglądała następująco. Artysta sporządzał czarno-biały, konturowy szkic, tzw. shita-gaki (dosł. pod-obraz), zaznaczając słowami lub numerami poszczególne barwy. Rytownik naklejał szkic na klocek drzeworytniczy, przecierał i według pozostałych linii sporządzał pierwszą matrycę. Z pierwszej matrycy wykonywanych było tyle odbitek (wciąż czarno-białych), ile klocków potrzebnych jest dla poszczególnych kolorów. Rytownik naklejał odbitki na klocki i po przetarciu przycinał matryce poszczególnych barw. Stemplarze wykonywali główną część drzeworytu, odbijając poszczególne kolory. Barwiarze nakładali ręcznie wybrane barwy i specjalne dekoracje.
Sztuka z kraju Kwitnącej Wiśni wywarła znaczący wpływ na największych artystów europejskich - od impresjonistów po Van Gogha i Wyczółkowskiego. Twórcy japońskiego drzeworytu i malarze europejscy końca XIX w. mieli podobne aspiracje artystyczne. Jedni i drudzy nie chcieli podporządkować się rygorystycznym wymaganiom sztuki oficjalnej. Ich prace charakteryzowały czyste i proste kolory i formy. Przedstawiali naturalne piękno przyrody i ludzi, dalekie od moralizowania czy tematyki religijnej