Trzy współoprawne szkice

PSTRAK WASYLOWICZ Jarosław
Uważany jest za jednego z najbardziej utalentowanych malarzy z Galicji początku XX wieku. Znanych jest ponad 350 jego obrazów. Jego ojciec Wasyl (Bazyli?) był rzeźbiarzem i snycerzem. Wuj, Mikołaj Lewicki - malarzem. Od 1879 roku mieszkał w Kołomyi. Rysował i malował (olejem i akwarelą) od dzieciństwa. Uczył się malarstwa u ojca, wuja, Waleriana Krycynskiego i odwiedzających jego dom malarzy m in. Kornela Ustianowicza. Dwukrotnie wydalano go z Gimazjum w Kołomyi (złe wyniki w nauce, spowodowane poświęcaniem większości czasu malowaniu oraz za karykatury nauczycieli). Podróżował z ojcem po górskich wsiach malując akwarele przedstawiające życie ich mieszkańców. Z powodu trudnej sytuacji finansowej nie mógł się kształcić i musiał sam się utrzymywać z malarstwa. W roku 1895 przedstawiciele miejscowej inteligencji zebrali pieniądze i ufundowali mu wyjazd na studia do Akademii Monachijskiej. Tam zaintrygowała go technika pastelu, zwłaszcza portret. W roku 1899 po ukończeniu Akademii pojechał do Lwowa. Zasłynął tam zwłaszcza jako portrecista i ilustrator czasopism satyryczno-humorystycznych ("Komar", "Osa", "Nowe słowo"). Był także malarzem scen rodzajowych - rysował sceny uliczne, targowe, kawiarniane, teatralne i typy lwowskie. Zaprzyjaźnił się tam z Iwanem Truszem. Obaj zaczęli malować sceny z życia wiejskich mieszkańców Galicji. W 1901 wyruszył w podróż po Europie, następnie ponownie wrócił do Lwowa, gdzie znów portretował miejscową inteligencję. W tym okresie wykonał malowidła do kilku cerkwi na Huculszczyźnie we wsiach Roztoki, Ilcy, Wierchowina i Żabie, gdzie postacie biblijne noszą stroje ludowe z elementami ubioru huculskiego. Po powrocie z Monachium długo mieszkał we wsi Kornicz pod Kołomyją, gdzie malował portrety wieśniaków, sceny z ich życia oraz pejzaże. Ilustrował gazety ukazujące się w Kołomyi. W 1903 ponownie pojechał na Huculszczyznę (zachowało się wiele prac z tego okresu). W 1907 wrócił do Lwowa, gdzie ponownie ilustrował czasopisma satyryczne oraz literaturę piękną (Gogola, Franko). W ciągu swojej twórczości malował pejzaże Podkarpacia zwłaszcza z zabytkowymi drewnianymi cerkwiami, a także widoki Lwowa. Po raz trzeci artysta pojechał na Huculszczyznę w 1909 i przebywał tam do 1913 (z niewielkimi przerwami). Nadal portretował chłopów, wykonał cykl prac poświęconych zwyczajom ludowym. Po powrocie do Lwowa - nadal malował portrety m.in. wykonał wizerunek Tarasa Szewczenki, rozpropagowany następnie przez pocztówkę z okazji 100 rocznicy urodzin poety. W latach 1912-14 na podstawie jego obrazów zostało wydanych od 120 do 180 pocztówek przez lwowskie wydawnictwo Grzegorza Hanulaka (były wznawiane aż do II wojny światowej). Zachowało się także 7 scen mitologicznych datowanych na 1915 wykonanych w akademickim klasycyzującym stylu. Mimo popularności jego sytuacja finansowa była ciężka. Wielka wojna i ubóstwo wywołały u niego postępujący rozstrój układu nerwowego. Artysta wyjechał ze Lwowa, pod koniec 1915 znalazł się w Charkowie, gdzie umieszczono go w wojskowym szpitalu, w którym zmarł po kilku miesiącach.