Pochmurny dzień , 1903 r.

"Z pewnością czuje się - a w miarę jak talent jego będzie tężał, będzie się czuło jeszcze bardziej - jak głęboko Wojtkiewicz tkwi w swoim kraju, w swojej niezamożnej rasie, której dusza dumna zarazem i smętna, namiętna i rozdarta - ale nigdy niema - znajduje w nim nowy wyraz, zdobyty wprzód w muzyce i w poezji. Ale mimo całej odrębności, powiedziałbym: egzotyczności jego sztuki, niepokojącej i osobliwej mieszaniny naturalizmu, impresjonizmu i groteski - jest Wojtkiewicz spowinowacony z naszą młoda szkoła francuską, tak że pośród takich artystów jak Daumier, Degas, Toulouse-Lautrec, Bonnard, znajdzie się jak między swymi. Powiadam, że jest spowinowacony, a nie zależny, bo dotąd Wojtkiewicz mieszkał kolejno w Krakowie i w Warszawie, nigdy nie opuściwszy Polski poza krótka podróżą do Rosji, i nie mógł widzieć - chyba że w reprodukcji - żadnego z tych dzieł, które przytoczyłem"

Andre Gide, Wstęp do katalogu Wystawy Wojtkiewicza w Galerie Druet, maj 1907


"Pochmurny dzień" należy do bardzo nielicznej grupy pejzaży namalowanych przez Witolda Wojtkiewicza. Około roku 1900 artysta stworzył małą akwarelę "Pejzaż z chatą" (Muzeum Narodowe w Krakowie), w roku 1903 trzy obrazy olejne: "Chata" (Muzeum Narodowe w Poznaniu), "O zachodzie" (Muzeum Narodowe w Krakowie) i właśnie prezentowany "Pochmurny dzień".
Trudno powiedzieć, gdzie płótna powstały. Matka artysty, Aniela, wielokrotnie powtarza w swojej korespondencji z tego okresu, jakoby jej syn przebywał regularnie poza Warszawą: "u nas na wsi". Wojtkiewiczowie nie dysponowali jednak żadnym wiejskim majątkiem i Wojtkiewiczowa mówiąc o "swojej wsi" miała zapewne na myśli Godziszów na Lubelszczyźnie, majątek, którym zarządzał jej brat. Witold Wojtkiewicz spędzał tam zazwyczaj miesiące wakacyjne. Zdaniem Jerzego Ficowskiego to w Godziszowie mogłyby powstawać pejzaże wystawione potem w 1903 roku w Zachęcie. Pejzaże wiejskie utrzymane w płowej, brązowo-zielonej kolorystyce musiały powstać albo wczesną wiosną, albo na jesieni 1903 roku.
Nieco wcześniej, w 1902 roku Wojtkiewicz przebywał krótko w Petersburgu organizując swoje przystąpienie do tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Projekt, za którym mógł stać zrusyfikowany stryj artysty, Józef, nie doszedł jednak do skutku i Wojtkiewicz wrócił do Warszawy. Gdzie Wojtkiewicz spędzał wiosnę 1903 roku trudno ustalić, prawdopodobnie przebywał wtedy głównie w Warszawie, gdzie imał się przypadkowych prac. Jego obrazy wystawiono w tym czasie na "Wystawie Jednobarwnej" w Salonie Krywulta. Miesiące letnie Wojtkiewicz spędził u krewnych w Godziszewie. Jesienią 1903 roku formalnie był już studentem uczelni krakowskiej, ale wiadomo, że ze względu na problemy z sercem i infekcję skóry artysta pozostawał wtedy w rodzinnym domu. Do Krakowa wyjechał dopiero w styczniu 1904 roku.