AKTORZY PRZED HAMLETEM, 1872-1875 r.

Wystawiany
- Kunstverein, Monachium, 1875 r.
- Internationale Kunstausstellung, Glaspalast, Monachium, 1879 r.
- Salon Sztuk Pięknych Józefa Ungra, Warszawa, 1879/80 r.
- Wystawa Sztuki Polskiej od roku 1764-1886, Lwów, 1894 r.
- Ausstellung GrŠfliche J. Milewski`sche Sammlung, Kunstlerhaus, Wiedeń, 1895 r.
- Powszechna Wystawa Krajowa, Poznań, 1929 r.
- Bedeutende GemŠlde Polnischer Meister, C. Bednarczyk, Wiedeń, 1969 r.

Reprodukowany
- H. Piątkowski, Władysław Czachórski, Tygodnik Ilustrowany, 1911, I, nr 22, s. 423.
- K. Klein, Kolekcja Ignacego Korwin Milewskiego, Sztuki Piękne, 1927/28, t. IV, s. 434.
- H. Piątkowski, Władysław Czachórski, Warszawa 1927, repr. 5 nlb.
- Katalog Działu Sztuki, Powszechna Wystawa Krajowa, Poznań 1929, nr kat. 33, il. 5.
- A. Ryszkiewicz, J. Dąbrowski, Szekspir w plastyce polskiej, Wrocław 1965, il. 14.
- J. Sienkiewicz, Bedeutende GemŠlde Polnischer Meister, C. Bednarczyk, Wiedeń 1969, nr 58, il. s. 115.
- A. Ryszkiewicz, Malarstwo polskie. Romantyzm. Historyzm. Realizm, Warszawa 1989, nr kat. i il. 92.
- E. Charazińska, Teatr w teatrze - dzieje obrazu Władysława Czachórskiego Aktorowie przed Hamletem, Gazeta Antykwaryczna, 2001, nr 6, s. 12-16.


Pochodzenie
- Kolekcja Ignacego Korwin Milewskiego (1879 - 1923)
- Zbiory dr Emila Merwina w Wiedniu i jego spadkobierców (1923-1968)
- Antykwariat Czesława Bednarczyka w Wiedniu (1968 - do lat 80-tych XX w.)
- Kolekcja prywatna w Londynie (lata 80 XX w.)
- Kolekcja prywatna w USA (1983 - do lat 90-tych XX w.)
- Antykwariat Czesława Bednarczyka w Wiedniu

Wśród dzieł malarzy polskich z dawnej, świetnej kolekcji hr. Ignacego Karola Korwin Milewskiego, które w ostatnim okresie pojawiły się na rynku antykwarycznym, szczególne zainteresowanie wzbudza obraz Aktorowie przed Hamletem pędzla Władysława Czachórskiego. Jest to monumentalna, wielopostaciowa scena kostiumowa we wnętrzu oparta na motywie z II aktu najbardziej znanej tragedii Szekspira, Hamlet. Przez uczonych została zaliczona do dość wyjątkowego w malarstwie polskim nurtu renesansyzmu, szczególnie modnego w środowisku monachijskim w latach 70. XIX w.
Tradycja ta stała się bliska dwóm wybitnym polskim uczniom Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, Aleksandrowi Gierymskiemu (1850-1901) i Władysławowi Czachórskiemu (1850-1911), rówieśnikom z Warszawskiej Klasy Rysunkowej. U progu kariery artystycznej, w 1872 r. obaj podjęli scenę wg Kupca weneckiego Szekspira jako temat pracy dyplomowej w klasie Karola Piloty`ego. Gierymski otrzymał za swój szkic główną nagrodę, a Czachórskiemu przyznano srebrny medal. Sukces Kupca weneckiego stał się impulsem do rzucenia wyzwania innym wątkom szekspirowskim.
Czachórski wybrał scenę z II aktu Hamleta, w której królewicz w towarzystwie szambelana Poloniusza i w asyście swych dworzan, Rozenkranca i Gildensterna, wysłuchuje aktora deklamującego fragment o żalu Hekuby na wieść o okrutnej śmierci Priama. Pamiętajmy, że jest to kulminacyjny moment dramatu, w którym w Hamlecie dojrzewa misterny plan zdemaskowania przed dworem zabójców ojca. Nieszczęsny młodzieniec pragnie posłużyć się zaimprowizowaną przez aktorów, pełną aluzji sceną ze starej sztuki "Zabójstwo Gonzagi", dodajac do niej własny tekst. Tą przewrotną intrygę Hamleta i jego myśli, rodzące się w trakcie sugestywnej deklamacji, chciał ukazać Czachórski w swym obrazie.

(É) Czachórski nie dotrzymał zasady "prawdy historycznej" i wnętrze sali audiencjonalnej zamku w Elsynorze wystylizował w duchu umownie rozumianego renesansu z elementami romańskimi. Swego bohatera w czarnej szacie usadził na tle złotogłowiu, w otoczeniu stojących po lewej młodzieńców i statecznego Poloniusza. W prawej partii obrazu umieścił trupę aktorską, wysuwając ku przodowi sylwetkę deklamatora, sugestywnym gestem wyciągniętych rąk podkreślającego wagę wygłaszanych słów. Tym zabiegiem ustawił go na pierwszym planie, jakby w jednej linii ze stojącym po lewej dworzaninem i karłowatym błaznem po prawej. W głębi na tle kolumny, ukazał trzech aktorów - mężczyznę w kobiecej sukni, rycerza ze sztandarem i poetę-grajka z lutnią i księgą. Patrzącego oszałamia bogactwo szczegółów: duża partia marmurowej posadzki o geometrycznym wzorze, rozmaitość architektonicznych detali, a wreszcie gama lśniących i matowych tkanin - atłasów, adamaszków, jedwabi, brokatów, welurów. Scena rozgrywa się wczesnym wieczorem i komnata ma być oświetlona ostatnim blaskiem zachodzącego słońca. Ostro żarzy się szeroka paleta czerwieni, zdecydowanie dominujących w tonacji całego obrazu, a ich mocne akcenty wertykalne równoważy rozciągnięty na posadzce, znakomicie udrapowany, niedbale rzucony płaszcz. Równie istotne są partie zieleni - od głębokiej na tronie do spłowiałej w stroju błazna, jak też przydatne dla balansu błękity - od gołębioszarych po szafirowe. Podkreśleniu barwności służą głębokie czernie, mocno kontrastujące z pozostałymi, nasyconymi kolorami. Barwą, którą artysta misternie inkrustuje całą kompozycję jest kolor złota, dyskretnie lśniącego w łańcuchach, pasach, sztyletach, a w ornamencie nadproża układającego się w imię "Hamlet". Widoczny w tym wczesnym dziele popis warsztatowy zapowiada późniejszą doskonałość Czachórskiego - mistrza iluzji w kameralnych scenach we wnętrzach.
(É) Czachórski, obierając za temat motyw literacki, w swej złożoności tak trudny do przekazania sposobami malarskimi, stworzył oszczędnymi środkami, dozując napięcie, kompozycje niezwykle wyważoną. Zdołał w indywidualnej charakterystyce postaci oddać rozpiętość uczuć i nastroju. Dzisiejszego odbiorcę zadziwia nowoczesność rozwiązania tej sceny z wydobyciem jej psychologicznego aspektu. Czachórski wnikając w swej interpretacji w głąb dramatu, tworząc na płótnie "tetatr w teatrze", wyraźnie ukazał dwie postawy - aktywną i bierną, myślącego sprawcy i biernego odtwórcy. W rozciągniętym ujeciu panoramicznym przedstawił jednocześnie świadomego złożoności zamysłu inspiratora, w osobie Hamleta, oraz aktorów, całkowicie poddanych jego woli. Dodał postronnych obserwatorów, Rozenkranca i Gildensterna, oraz niezorientowanego w narastającej intrydze Poloniusza. Indywidualizm psychologiczny wszystkich postaci, podkreślony wystudiowanymi pozami, oszczędnymi gestami i mimiką, przy jednoczesnej dbałości o stylizację, jest niezwykłym osiągnięciem młodego malarza.

Elżbieta Charazińska, Teatr w teatrze - dzieje obrazu Władysława Czachórskiego Aktorowie przed Hamletem,
Gazeta Antykwaryczna, 2001, nr 6, s. 12-16.