WĘDROWNY ŚLEPIEC

Za ekspertyzą Janiny Zielińskiej
Obraz przedstawia scenę rodzajową na tle pejzażu. Dominującym elementem jest tu grupa figuralna dwóch osób: ślepego starca i towarzyszącej mu młodej, wiejskiej dziewczyny. Postacie usytuowane są w centrum kompozycji, na szerokiej, polnej drodze. Starzec ujęty prawie en face, dziewczyna w lekkim zwrocie ciała i głowy ku niemu, podtrzymuje go za rękę. Układ kompozycyjny figur odznacza się klasyczną prostotą. Obraz emanuje też lirycznym nastrojem. Ślepiec i dziewczyna idą wolno, bez pośpiechu, jakby chwilami przystając na drodze. Postacie potraktowane są z pewną dozą idealizacji (cechującej wczesne prace Gersona). Postać starca, mimo ubogiego odzienia, jest pełna godności, jego oblicze uderza szlachetnością i życiową mądrością. Dziewczyna skromna, pełna wdzięku - wyraz jej twarzy i gesty sugerują serdeczność i troskę o prowadzonego kalekę. Upozowanie postaci nasuwa w jakimś stopniu nawiązanie do klasycznych kompozycji przestawiających antycznych bohaterów - Edypa i Antygonę (temat popularny w dziewiętnastowiecznym malarstwie). Wokół idących osób roztacza się rozległy, pagórkowaty krajobraz pokryty roślinnością i kamieniami. W głębi, po prawej stronie widać ruiny z wieżą (przypominające ruiny zamku Bobrowniki nad Wisłą, które Gerson malował i rysował kilkakrotnie). Na pierwszym planie, przy krawędzi obrazu znajduje się fragment drewnianego pomostu.
Obraz odznacza się stonowanym, zielonkawo-niebieskim kolorytem, z akcentami intensywniejszych barw w ubiorach ludzi (ciemnoniebieska sukmana mężczyzny, różowe chusty dziewczyny i biel innych elementów strojów). Niebo intensywnie niebieskie górą, w większości pokryte szarymi o różowych refleksach chmurami. Obraz cechuje ponadto staranna, gładka technika malarska oraz umiejętne wprowadzenie efektów światła (zwłaszcza w środkowej partii kompozycji w chmurach).
Omawiany obraz Wędrowny ślepiec należy do wczesnych prac Wojciecha Gersona, powstałych w latach 1855-1860. Dzieł artysty z tego okresu zachowało się niewiele, na rynku sztuki pojawiają się niezmiernie rzadko. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajdują się trzy olejne obrazy Wojciecha Gersona z lat 1855-1860: Ruiny zamku Trockiego pod Wilnem (olej, tektura; 34 x 41 cm; sygnowany: 1855 / WGerson), Bobrowniki nad Wisłą (olej, płótno; 44 x 59 cm; sygnowany: W. G 56), Przed dworkiem (olej, płótno; 60 x 74 cm; sygnowany monogramem wiązanym WG 1856).
Porównując Wędrownego ślepca z wyżej wymienionymi obrazami można zauważyć duże analogie w sposobie malowania i tonacji barwnej. Podobieństwo istnieje też w ujęciu sylwetki kobiecej (w obrazach Wędrowny ślepiec i Przed dworkiem), w kolorycie i formie ruin.
Sygnatura na obrazie Wędrowny ślepiec jest niemal identyczna jak na obrazie Bobrowniki nad Wisłą. Temat wędrujących żebraków, ślepców, górali, "za chlebem", ubogich rzemieślników był popularny w drugiej połowie XIX wieku w kręgu tzw. "cyganerii warszawskiej". Należący do tej grupy Wojciech Gerson, podejmował te tematy, wykonując liczne studia podczas wakacyjnych wędrówek po kraju. Uważam, że przedstawiony mi do ekspertyzy obraz Wędrowny ślepiec jest autentycznym dziełem Wojciecha Gersona.