Wędrowny ślepiec

Obraz przedstawia dwie postaci: kalekiego starca w podartym płaszczu i prowadzącą go za rękę młodą dziewczynę. Obie figury potraktowane zostały z silną dozą idealizacji. Z ich twarzy bije wyraz uduchowienia, gesty są czułe i jakby nabożne. Postaci i otaczający je pejzaż zatopione są w klarownym, jasnym świetle. Według opinii Janiny Zielińskiej to właśnie idealizacja i nastrój spokojnego heroizmu zdradzają związek "Wędrownego ślepca" z wczesnymi pracami Gersona. Obraz nie jest jednak po prostu "jednym z dzieł" w œuvre malarza. "Wędrownego ślepca" można traktować jako emblematyczny przykład kilku problemów polskiej kultury artystycznej połowy XIX wieku.
Kompozycja i temat "Wędrownego ślepca" stanowią niewątpliwie echo prac stworzonych przez Aleksandra Kokulara i Antoniego Brodowskiego na konkurs ogłoszony w 1823 roku przez Komisję Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. Oba obrazy przedstawiały topos męstwa w skrajnym cierpieniu: ociemniałego Edypa prowadzonego za rękę przez Antygonę. W swoim płótnie Gerson zrezygnował co prawda z mitologicznego kostiumu, ale zachował typowy dla klasycystów moralno-dydaktyczny aspekt przedstawienia. Na jego płótnie stąpający na oślep starzec jest pełen godności; dziewczyna wydaje się być serdeczna i troskliwa. Tragedia namalowana przez Gersona daleka jest od patosu. Artysta skupia się na subtelnych emocjach, nastrojowości i pochwale cnoty. W tym sensie "Wędrownego ślepca" można czytać jako dzieło zapowiadające moralno-estetyczny program artysty. Gerson był bowiem nie tylko malarzem, ale także krytykiem sztuki i społecznikiem. Daleko mu było do romantycznej gorączki pokolenia odpowiedzialnego za powstanie listopadowe. Gerson - pozytywista nieskory do porywów duszy i przywiązany do wartości pracy organicznej - w "Wędrownym ślepcu" jakby zapowiada koncepcję cichego, niedomagającego się sławy heroizmu. Gerson znajduje się w związku z tym - jak pisał Andrzej Ryszkiewicz - w opozycji do sztuki Matejki, którego obrazy miały z założenia kształtować wyobraźnię społeczną. W sztuce Gersona ważne były z kolei zastygnięcie bohatera, statyka, teatralny gest, emocjonalna spójność skierowane na indywidualne przeżycie widza.
Jednym z kluczy do zrozumienia wyznawanej przez Gersona koncepcji sztuki może być pochodzenie artysty. Gerson wywodził się bowiem z ewangelickiej rodziny rzemieślniczej, która kultywowała tradycyjne cnoty mieszczańskie. Uczciwość, pracowitość, umiar i wartości moralne znaczyły dla niego tyle co warsztatowa perfekcja jego sztuki. Jego uczniowie (wśród nich m.in. Chełmoński, Bilińska-Bohdanowicz, Okuń, Pankiewicz, Podkowiński) zapamiętali go dlatego nie tylko jako wybitnego artystę, ale także jako człowieka idei wierzącego w misję własnej sztuki.