MŁODY UŁAN PRZYPALAJĄCY PAPIEROSA, 1922

Jeden z najbardziej znanych i cenionych batalistów polskich; drugi z kolei przedstawiciel słynnej malarskiej "dynastii": syn Juliusza a ojciec Jerzego, Marii Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec. W wieku zaledwie 15 lat (1871), nie ukończywszy gimnazjum, rozpoczął naukę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza, które od 1874 przez dwa kolejne lata kontynuował w Monachium u Alexandra Wagnera, Alexandra Straehubera i Wilhelma Lindenschmita, biorąc czynny udział w życiu tamtejszej kolonii polskiej i ciesząc się przyjaźnią Józefa Brandta. Po odbyciu służby wojskowej w macierzystym krakowskim pułku c.k. ułanów uzupełniał wykształcenie artystyczne (1877-1883) w paryskiej École des Beaux-Arts pod opieką Aleksandra Cabanela i Léona Bonnata. Mieszkając w Krakowie, wiele podróżował (na ogół w związku z przygotowaniami do malowania słynnych panoram) m.in. do Hiszpanii (Somosierra) i Egiptu (Bitwa pod piramidami). W 1895, po sukcesie Berezyny, podążając śladami Juliana Fałata, przyjął zaproszenie Wilhelma II i gościnę w Monbijou, pełniąc do r. 1902 nadwornego batalisty dworu pruskiego. W czasie Wielkiej Wojny oficer armii austriackiej, od 1918 w wojsku polskim. W 1915 powołany na katedrę batalistyki Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Od r. 1921 utrzymywał pracownię w hotelu "Bristol". Autor barwnych Wspomnień (wyd. 1: Kraków i Berlin 1913).
Kameralny, ale bardzo dobry pod względem warsztatowym i pełen wdzięku obraz o, w oczywisty sposób, niekomercyjnej genezie i przeznaczeniu, w typie tych, które powstawały jako prezenty, stanowiły wyraz wdzięczności albo zapełniały sztambuchy czy albumy wybranych przyjaciół (wklejane lub malowane olejem na papierze). Pod względem ikonograficznym wykorzystuje jeden z ulubionych przez Kossaka (a nieodmiennie pożądanych przez publiczność) motywów tematycznych o kompozycji skodyfikowanej jeszcze na przełomie wieków, który można by określić jako "żołnierz i jego najwierniejszy towarzysz": tu odświeżony i zaktualizowany kostiumem z niedawnej wojny polsko- bolszewickiej.