NIEMIŁE SPOTKANIE - ilustracja do Wspomnień, 1912

Wspomnienia Wojciecha Kossaka ukazały się na przełomie 1912 i 1913 roku w Krakowie nakładem drukarni Anczyca, książka zawierała sto ilustracji, ponad sześćdziesiąt Kossak wykonał specjalnie na jej potrzeby. Należy do nich także kompozycja Niemiłe spotkanie. Scena przedstawia polowanie w Gödöllö, na które Wojciech Kossak został zaproszony przez cesarza Franciszka Józefa I w 1886 roku. W swoich"Wspomnieniach" Kossak tak opisuje to wydarzenie:... Przede mną mur jeźdźców, moja klacz idzie jak maszyna równym, długim swobodnym galopem, czuję, że z mojej wagi nic sobie nie robi... Mija pół godziny, my galopujemy wciąż tym samym tempem... Mija drugie pół godziny, z koni lecą płaty piany jak kawały waty, z mojej klaczy także, ale idzie ciągle świeżo parskając wesoło w takt każdego skoku. (...) ale co to takiego? Wiatr świszcząc niesie mi jakiś śpiew chóralny, przed nami horyzont zamknięty aleją jakichś starych drzew... śpiew coraz wyraźniejszy... pewnie to szkoła wiejska hymn dla króla Węgier
śpiewa - myślę sobie - a zresztą co mnie to obchodzi, aleja już tuż, stare rosochate lipy gęsto koło siebie...

"Limerick" sadzi znowu, "go on!", sadzę i ja, klacz skacze jak anioł, krew ją ponosi, oszaleliśmy oboje. Jezusie Mario! A to co? Na lewo i na prawo przerażone chłopięta z książkami w rękach, żałobna czarna jakaś ciżba, cesarz przede mną, nie mogąc widocznie dla braku miejsca wstrzymać konia, pędzi na drugi rów, uniósłszy tylko cylindra, a ja widzę.... widzę najwyraźniej trumnę niesioną na ramionach czterech ludzi i psy pomiędzy ich nogami pod trumną pędzące za tropem. Przesadziłem drugi rów i dognałem cesarza. Lipy nam pogrzeb zasłaniały. Nie było to pewnie cesarzowi miłe, ale jako kontrast malarski ruchu, koloru i życia, z tą czarną śmiercią, niezapomniany dla mnie obraz (Wojciech Kossak, Wspomnienia, Warszawa 1971, s. 99-100).
Reprodukowany: W .Kossak, Wspomnienia, Kraków 1913, tabl.nlb. K. Olszański, Wojciech Kossak, [wyd. III], Ossolineum 1982, il. 15