Postój po bitwie nad Berezyną, 1923 r.

Dramatyczna bitwa pod Berezyną w dniach 26-29 listopada 1812 r. choć dała taktyczne zwycięstwo Rosjanom, udowodniła niezwykłe męstwo i poświęcenie żołnierzy francuskich i polskich. Rosjanie pomimo zdecydowanej przewagi liczebnej nie zdołali rozbić wycieńczonej mroźną zimą Wielkiej Armii Napoleona. Historyczną bitwę przedstawił Wojciech Kossak wraz z Julianem Fałatem w monumentalnej, niezachowanej do dzisiaj "Panoramie Berezyńskiej (Przejście Wielkiej Armii przez Berezynę w 1812 roku"). Prace nad malowidłem o wysokości 15 metrów i szerokości 120 m rozpoczęły się już w listopadzie 1894 roku w specjalnie wynajętej rotundzie w Berlinie. Współtwórcami malowidła był również Kazimierz Pułaski, Michał Gorstkin-Wywiorski, Jan Stanisławski i Antoni Piotrowski. Już w trakcie malowania pracownię odwiedzał cesarz Wilhelm II, a jak pisał Kossak w swoich "Wspomnieniach": "Ten żywy udział, jaki cesarz zaznaczył przy powstawaniu Berezyny, odbił się bardzo widocznie na całym społeczeństwie berlińskim. Czy to na dworskich obiadach, czy też na przejęciach dawanych przez ambasady dla cesarskiej pary, Berezyna była tematem konwersacji. Każdy, najmłodszy nawet sekretarz ambasady, chociażby argentyńskiej, musiał być na to przygotowany, że i jego cesarz zapyta: - Czy widziałeś pan panoramę, co ją Polacy w Berlinie malują? - Skutek tego był ten, że co dzień po południu mieliśmy wizyty z wielkiego świata i sfer dworskich, jak i ciała dyplomatycznego."

Panoramę zaprezentowano w kwietniu 1896 roku i już w ciągu kolejnego miesiąca obejrzało ją 15 000 widzów. Po oszałamiającym sukcesie w Berlinie panoramę pokazano w Warszawie, następnie w Kijowie i w Moskwie. Pomimo wielkiego sukcesu nie znalazła nabywcy, a w 1907 roku Wojciech Kossak skłócony z Julianem Fałatem zaczął wycinać i sprzedawać swoje fragmenty panoramy. Do dzisiaj zachowanych zostało zaledwie kilka fragmentów Wojciecha Kossaka. Temat ten był jednak niezwykle istotny dla Wojciecha stąd też wracał do niego w późniejszym okresie. Prezentowany "Postój po bitwie nad Berezyną" ukazuje ową kontynuację tego tematu w twórczości artysty. Wycieńczeni zimą i przeprawą żołnierze ogrzewają się przy ognisku. Obraz namalowany w 1923 roku pochodzi z bardzo dobrego okresu w życiu malarza bowiem już od 1921 r. Kossak realizował obrazy dla Muzeum Wojska Polskiego i Muzeum Narodowego m. in.: "Sowiński na szańcach Woli", "Kircholm", "Grunwald i Szarża pod Rokitną", "Szarża na baterię rosyjską 1831 r.", "Lady Godiva", "Kościuszko pod Racławicami", "Napoleon eskortowany przez szwoleżerów", "Orlęta lwowskie" czy "Olszynka Grochowska".