Bez tytułu, 1966 r.

Erotyczno-turpistyczna tematyka jest charakterystyczna dla twórczości Beksińskiego drugiej połowy lat 60. Nasycone perwersyjnymi obsesjami wizje przenikają się w jego sztuce z symboliką śmierci. Jedną z inspiracji do stworzenia prezentowanego obrazu było dla artysty dzieło francuskiego pisarza o katolickiej orientacji Daniela Ropsa. Jego powieść "Dzieje Chrystusa", która po raz pierwszy ukazała się w Polsce w 1950 roku, stanowi odmalowaną literacko kronikę życia Jezusa z Nazaretu, popartą bogatą faktografią i wiedzą na temat ówczesnych realiów Bliskiego Wschodu. Jak wynika z przytoczonej poniżej wypowiedzi Beksiński, odwołuje się poniekąd do przedstawionej w książce sceny ukrzyżowania, niezwykle realistycznej, zatem nad wyraz brutalnej, opierającej się na medycznych i historycznych faktach. Przedstawienie męki Chrystusa łączy się w obrazie z sadomasochistyczną wizją kobiecej rozkoszy. Wątki chrześcijańskie, jak i przedstawienia perwersyjnych przyjemności, pojawiają się w twórczości Beksińskiego z końca lat 60. równie często. Podkreślić należy, że prezentowana praca stanowi rzadki przykład realizacji tej tematyki w technice olejnej. Znaczny dorobek tego okresu stanowią grafiki i rysunki.


Po ukończeniu studiów na Politechnice Krakowskiej Beksiński skupiony był przede wszystkim na fotografii. Już w pierwszej połowie lat 50. wykonywał dojrzałe prace fotograficzne, malarstwem zainteresował się nieco później. W 1957 roku zawiązała się nieformalna grupa eksperymentujących z medium fotografów, do której należeli Beksiński, Lewczyński i Schlabs. Grupa prowadziła działalność do 1959 roku, jednak przyjaźń pomiędzy jej członkami trwała dalej. Szczególnie mocna była przyjaźń Zdzisława Beksińskiego z Jerzym Lewczyńskim, czego dowodem jest prowadzona przez artystów wieloletnia korespondencja. Artyści wymieniali w korespondencji uwagi na temat sztuki i dzielili się opisami prac, na którymi aktualnie pracowali. W jednym z listów, napisanych w 1966 roku do Jerzego Lewczyńskiego zdaje Beksiński relację z przebiegu prac nad prezentowanym przez nas obrazem: "Maluję teraz takie coś, co jest z jednej strony aluzją do Ropsa (ukrzyżowanie), ale role zostały zamienione i to nie Chrystus dusi rozebraną panią, lecz rozebrana pani dusi niebieskim sznurkiem Chrystusa. Ażeby uszczęśliwić się pod każdym względem, posadziłem ją okrakiem na głowie Chrystusowi. Całość jest w stylu renesansowo-barokowym w kolorycie i kompozycji typu: Zdjęcie z krzyża. Uważam, że obrazek będzie bardzo podniecający, ale Zosia nie może na to patrzeć i twierdzi, że jest to obrzydliwa potworność, w najwyższym stopniu niesmaczne etc. Kolory złoto-czerwone. Tło złotawo-pomarańczowo-żółte, krzyż ciemny, ciała normalne, z tym, że Chrystus nieco ciemniejszy i zielonkawy, ogromna krwistoczerwona i podkasana suknia przerzucona jest przez krzyż i buja w powietrzu, odsłaniając pani wszystko, co zasadnicze, sznurek do duszenia ma kolor ciemnoniebieski. Chciałbym, ale jeszcze nie wiem, czy to zrobię, dodać element onejroidealno-surrealistyczny. Obecnie spod warg sromowych pani wyłaniają się otwarte w agonii usta Chrystusa z wyszczerzonymi zębami; chcę z tych ust wyprowadzić nitkę, czy coś w tym rodzaju, której drugi koniec będzie trzymała w zębach dusząca i nazwę to wtedy Wydobywanie. Jeżeli zechcesz to powiesić u siebie na pryncypialnym miejscu, to postaram się wykończyć i ofiarować Ci ten obraz. Tyle na razie dobrego. Trzymaj się kupy, o ile dostaniesz jakieś farby, to błagam o dosłanie. Cześć" (Zdzisław Beksiński. Listy do Jerzego Lewczyńskiego, opracowanie i wstęp Olga Ptak, Gliwice 2014, s. 265-266).