ALEGORIA. POLSKA, 1916

Obraz Polska powstał w dojrzałym okresie twórczości Zdzisława Jasińskiego (po roku 1900), kiedy to artysta odszedł od przyćmionej, „monachijskiej“ tonacji obrazów i – pod wpływem francuskiego impresjonizmu – znacząco rozjaśnił paletę. Malował wówczas liczne obrazy rodzajowe, w których wykorzystywał dekoracyjność i barwność ludowego stroju (Moczenie lnu, Do kościoła), a także pejzaże i portrety. Tworzył też wielkie kompozycje dekoracyjne (polichromie i malowidła) oraz kompozycje o charakterze symbolicznym (Chmura karmicielka, 1909, Burza, 1925) i alegorycznym (Hołd stolicy, Syrena, Stolice Polski, Alegoria zwycięstwa – rok 1920).

Do grupy dzieł alegorycznych należy także prezentowany obraz, Polska. Malowany w czasie pierwszej wojny światowej, przedstawia barwną grupę postaci w ludowych strojach, które zdają się powstawać z ruin i wznosić ku otoczonemu aniołami Chrystusowi z krzyżem na ramionach. Z boku, poza tym radosnym korowodem, pozostają nieszczęsne postacie półnagiej kobiety (Nędzy?) i mężczyzny uosabiającego pijaństwo. Wydaje się, że to, nieoczywiste i niełatwe do interpretacji dzieło, w zamyśle artysty miało nieść otuchę i nadzieję: po cierpieniach – przyrównanych do niosącej odkupienie chrystusowej drogi na Golgotę – naród może „powstać z popiołów“ i odrodzić się w chwale.

Kompozycja wyróżnia się rozmachem, świetnie uchwyconym ruchem, swobodą, a także urzekającą barwnością całości. Obraz nie był dotychczas szerzej znany. Jego obecne pojawienie się na rynku sztuki jest prawdziwą niespodzianką.

Obraz wzmiankowany:
– Przewodnik 93. Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Ś.P. Zdzisław Jasiński przez Jana Kleczyńskiego. Wystawa pośmiertna Zdzisława Jasińskiego /.../. Warszawa kwiecień 1934, s. 6, nr kat. 20 (Polska; ol. pł.; własność p. Twarowska).