Wędrówki po internecie. Mnóstwo obrazów

Sławomir Bołdok

Prawdziwym zaskoczeniem dla mnie, podczas wyszukiwania „poloniców” na aukcjach marcowych, była obfitość dzieł. Zupełnie nie spodziewałem się, po chudym początku roku, takiej ilości obrazów, rysunków i rycin, które oferowane już były lub będą w tym miesiącu. Naliczyłem aż 23 aukcje nas interesujące, a na nich 134 obrazy, rysunki i grafiki. Największe zespoły prac pojawiły się w marcu w katalogach domów: Millon, Artcurial i Ader w Paryżu oraz w Sothebym w Nowym Jorku, ale i na innych aukcjach znalazły się interesujące „perełki”. Ilościowo najwięcej wystawiono prac Nikifora - aż 17, potem Epsteina - 8, Kislinga - 8, Łempickiej - 6, a mniejsze ilości dzieł innych malarzy, są porozrzucane po rozmaitych domach.

Mojżesz Kisling, Młoda dziewczyna z warkoczami siedząca na tle maty, 1930

Zauważyłem też, że w Paryżu licytacje pt. „Ecole de Paris” straciły nieco na atrakcyjności. Artyści dotychczas reprezentowani w tej formacji nadal są liczni ale aukcje, gdzie występują, rzadziej nazywane są - „ Ecole...”, a częściej: „Obrazy nowoczesne...”, „Kobiety artystki...”, „ Sztuka nowoczesna”, itp. Z góry też uprzedzam, że ilość obiektów nie pozwala mi wymienić wszystkich znalezionych, zatem omówię tylko te, które moim zdaniem, z różnych względów, zasługują na uwagę.

2 marca w domu Ewy Aldag w Buxtehude, z nr. 130 wystawiono po raz wtóry obraz Józefa Brandta, „Atak na zabudowania”, z 1907 r, za 5.500 €, który był już oferowany 24 listopada 2012 r. z nr. 114. Na fotografii obraz wygląda „po brandtowsku”, ale być może jest to udana kopia? Dzień później w Cannes Encheres pokazano z nr. 585 nastrojowe „Macierzyństwo” pędzla Jana M. Peszki, cenione na 3-4.000 €. Obraz prawdopodobnie został sprzedany, ale nie znam osiągniętej ceny. W odróżnieniu od Francuzów, Brytyjczycy i Amerykanie szybko podają rezultaty licytacji. I tak z aukcji sztuki współczesnej u Sotheby`ego w dniu 7 marca w Nowym Jorku wiemy, że: praca Piotra Uklańskiego z nr. 220, „Bez tytułu ( Yang Pei- Ming )” z 2007 r., druk 126,7 x 100,9 cm, egz. 4/5, wyceniona na 20-30.000 $ nie została sprzedana.

Julian Stańczak, Permutacje, 1967

Natomiast obraz amerykańskiego polonusa Juliana Stańczaka z nr. 413, „Permutacje”, 1967, szacowane na 12-18.000 $ uzyskał 59.375 $, a trzy obrazy Wojciecha Fangora sprzedano: z nr. 451 „M 27” z 1970 r. ceniony na 40-60.000 $ osiągnął 59.375 $, z nr. 452 „Czerwone i czarne 9” z 1961 r. wystawiony za 30-50.000 $ uzyskał 34.375 $, z nr 484 „NJ 12” z 1965 r. z ceną 40-60.000 $ poszedł za 68.500 $, a z nr. 491 gwasz „Bez tytułu” z 1970 r. oszacowany na 10-15.000 $ spadł z licytacji.

Nowojorski i londyński konkurent Sothebyego czyli Christie wystawił 8 marca w Nowym Jorku na aukcji „First open” tylko dwa dzieła. Z nr. 150 obraz W. Fangora „Białe i niebieskie 2” z 1961 r. z estymacją 20-30.000 $ został sprzedany za 35.000 $. Drugie dzieło, z nr. 286 to Magdaleny Abakanowicz figura „Kozła” z 2003 r., z juty utwardzonej żywicą na metalowym postumencie, wys. 219 cm w cenie 30-40.000 $ została sprzedana za 40.000 $. 

Mieczysław Lurczyński, Gaj palmowy

Tego samego 8 marca w Paryżu w domu Adera odbyła się licytacja obrazów nowoczesnych, Ecole de Paris itd. Jak to u Francuzów - brak wyników. Musimy się więc zadowolić cenami szacunkowymi. Generalnie ceny prac Aberdama, Benona Rabinowicza - „Benna”, Lurczyńskiego, Zuckera, czy Davida Langberga - „Lan- Bara” nie przekraczały 1000 €. Cenowo wyróżniały się obrazy: Henryka Haydena „Wioska” z 1966 r. z nr. 213 bis za 4-5.000 € i Zygmunta Menkesa „Kobieta z muszlami we włosach” z ok.1930 r. za 25-30.000 €. Z wystawionych prac mnie podobały się delikatne, rysunkowe portrety dziewczynki i chłopca (na odwrociu tej samej kartki) Benna z nr. 188, cenione na 200-300 €, egzotyczny „Gaj palmowy” Mieczysława Lurczyńskiego z nr. 239, gwasz, pastel za 120-150 € i tegoż autora z nr. 237 ekspresyjne „Tramwaje”, ol. za 400-600 €. Ciekawostką, na tej aukcji była rycina, chyba litografia, z nr. 264 przedstawiająca „Czytającego rabina”, odbitka 59 z 300 w cenie 100-150 €.

Benon Rabinowicz, Portret dziewczynki, Portret chłopca

Autorem delikatnego rysunku, wykonanego jakby piórkiem, jest Marek Rudnicki, grafik, ilustrator, współpracownik „Czytelnika” i wieloletni dyrektor artystyczny Państwowego Instytutu Wydawniczego, który wyjechał po 1968 r. do Paryża. Tam z powodzeniem uprawiał ilustratorstwo i tam zmarł w 2004 r. Po wyjeździe z Polski o artyście jakby zapomniano , a na aukcjach w internecie jego praca pojawiła się po raz pierwszy.

Tamara Łempicka, Dwie przyjaciółki, 1974

Zapewne z okazji Święta Kobiet 8 marca także Tajan zorganizował imprezę pt. „Kobiety artystki”. Wśród nich obecna była Tamara Łempicka, której wystawiono 4 obrazy i dwa rysunki. Czy to wina kryzysu finansowego na świecie, czy zbyt optymistycznego szacunku prac trudno odgadnąć, ale ani jedna pozycja nie zastała sprzedana. A były to typowe i charakterystyczne dla stylu Łempickiej przedstawienia kobiet, niekiedy z pewną dozą lesbijskiej perwersji, tworzone w różnych okresach życia artystki. Najstarszy z nr. 2, z 1923 r., był rysunkowy „Akt stojący kobiety z uniesionymi rękami” utrzymany w estetyce art-decowskiej, oł. oszacowany na 20-30.000 €. Prawdopodobnie sprzed wojny był też ołówkowy „Uścisk”, z nr. 15 za 12-18.000 €. Z obrazów najstarszy był niewielki „Portret kobiety” z 1924 r. z nr. 17 za 15 - 20.000 €. Inna „Głowa kobiety” z nr. 3 powstała w 1945 r. i była ceniona na 120-150.000 €. Kolejne obrazy to: z nr. 4 „Wiedza” albo „Mądrość” z ok.1947 r. za 250-300.000 € i „Dwie przyjaciółki” z 1974 r. za 300 - 500.000 €.

9 marca w Dreźnie w Schmidt Kunstauktionen wystawiono dwa znakomite drzeworyty Jerzego Panka. Obie prace pochodzą ze szczytowego okresu twórczości artysty, kiedy po powrocie z wyprawy do Chin w końcu lat 50-tych, Panek wypracował urzekający i osobisty styl swej sztuki. Grafik we własnej manierze połączył, podchwycony w Chinach naiwny styl ludowych ksylografii z nieco udziwnionymi formami sztuki współczesnej. „Don Kichot II” z 1958 r. drzeworyt, egz. 13/25 z nr. kat. 312 został wyceniony na 400-480 € i sprzedany za 400 €. Drugi drzeworyt z nr. 313 „Ryba z Han- Koh”, z 1956 r. oszacowany identycznie uzyskał 480 €.

Jerzy Panek, Don Kichot II, 1958

Jerzy Panek, Ryba z Han-Koh, 1956

Wlastimil Hofman, Głowa anioła, 1915

Pilnie śledzę aukcje naszych sąsiadów, Czechów, gdzie od czasu do czasu licytowani są nasi artyści. Choć rodowodem z Czech możemy uznać Wlastimila Hofmana za naszego. Na aukcji 9 marca w praskim oddziale wiedeńskiego Dorotheum z nr. 123 wystawiona była jego mała „Głowa anioła” z 1915 r., ol. ceniona na 320-470 €. [ok.1400 - 2100 zł] i sprzedana za 34.000 CZK. [ok. 2000 zł]. Kiedy już jesteśmy przy Dorotheum omówię dwie aukcje w Wiedniu - jedną z 13 i drugą z 26 marca. W licytacji 13 marca „Oleje i akwarele z XIX w.” uczestniczyły dwa obrazy - z nr. 106 Władysława Chmielińskiego widok „Ulicy Freta w zimie” ceniony na 1800-2400 € i sprzedany za 2466 € oraz z nr. 107 Jana Maksymiliana Kasprowicza „Sanna” za 1500 - 1800 €, który nie znalazł kupca. Natomiast  26 marca na aukcji nowoczesnej i współczesnej sztuki znalazłem tylko jeden obraz: z nr. 104 Władysława Jarosława Kozłowskiego „Kwiaty” z 1967 r. ol. za 1100-1400 €.

Maciej Babiński, Brzeg Łaby koło zamku w Pilnitz

Kolejne aukcje na których wystawione obrazy nie zostały sprzedane to z 9 marca we Frankfurcie nad Menem w domu Dobritza z nr. 103 wystawiono dużą kopię (85 x 127 cm) jeden z wcześniejszych obrazów Wojciecha Kossaka, z okresu kiedy przebywał w Berlinie i malował dla cesarza Wilhelma II cykl obrazów prezentujących bitwy Prusaków z Francuzami podczas epopei napoleońskiej. Obraz nosi tytuł „Huzarzy 1 pułku gwardii pod Heilsbergiem” czyli walka o sztandar. Jakkolwiek obraz ma cechy sztuki Kossaka został namalowany sztywno, bez typowego dla Wojtka szwungu i nie ukazuje jego talentu batalisty. Mimo niewysokiej ceny - 1700 € - nie został sprzedany. Druga niemiecka aukcja odbyła się też 9 marca w Chemnitz w Heickmann Auktionen. Po raz pierwszy zetknąłem się na niej z warszawiakiem, malarzem Maciejem Babińskim. Jak głosi nota przy obrazie Babiński urodził się w 1931 r, a zmarł w 2004 w Rio de Janeiro, w Brazylii. W latach 1940 - 47 przebywał w Anglii, między 1947 a 1953 w Kanadzie i w 1953 osiadł w Brazylii. Od 1948 r. studiował na Mc University i w Szkole Sztuk Pięknych w Montrealu. Obraz który nie został sprzedany z nr. 1512 przedstawia „Brzeg Łaby koło zamku w Pilnitz, z grupą spacerujących” akw. wyceniona na 120 €.

Innym mało znanym polonusem, choć odnotowanym w Słowniku Artystów Polskich, jest Józef August Królikowski, ur. w Wielkopolsce w 1811 r. i zmarły w 1879 r. w Brukseli. Był podporucznikiem kawalerii poznańskiej w powstaniu 1830 r., a po jego upadku wyemigrował do Belgii. Malował portrety i sceny rodzajowe. Taki właśnie obrazek z nr. 77 wystawił 11 marca dom Amberes w Antwerpii pt. „Dziewczynka z dzbankiem na brzegu rzeki” ol., ale nie został sprzedany (w katalogu nie było ceny wywoławczej).
15 marca w Berlinie, w domu Dannenberga do wylicytowania będą on-line następujące obrazy: z nr. 3357 Romana Jarosza „Róże w dzbanku”, obraz dwustronny - na odwrociu „Studium jabłek” wyceniony na 300 €. O Jaroszu już Państwu wspominałem, działał i zmarł w Paryżu w latach trzydziestych XX w. Na podstawie obrazów, które widziałem, uważam go za dobrego malarza. Z nr. 3371 Marii Koźniewskiej „Akt leżący”, spory olej, nie podano limitu ceny. Z nr. 3443 Alfreda Świeykowskiego „Impresjonistyczny pejzaż z Południa” (zapewne Francji) oszacowany na 800 € i z nr. 3509 urodzonego w Warszawie, w 1955 r. malarza Mariusza Zdybala pt. „Rapsodia na akordeon” z 1998 r., też za 800 €.

Dzień później, 16 marca w Lille we Francji, w domu Mercier & Cie na aukcji sztuki XX w. eksponowana będzie z nr. 37 serigrafia Henryka Stażewskiego „Kompozycja abstrakcyjna”, egz. 31 z 300, wyceniona na 300-400 €.
Kolejna aukcja na której Wilhelm Kotarbiński uważany jest za „ruska” odbędzie się 22 marca w Zurychu, w Koller Galerie. Duży obraz z nr. 3277 nosi tytuł „Modlitwa w katakumbach” i prezentuje antycznych chrześcijan. Dzieło to zostało wycenione na 6-8.000 CHF.


Przechodzę teraz do dwóch największych zespołów obrazów wystawionych w Paryżu w domach: Millon i Artcurial - Briest, Poulain i F. Tajan. W domu Millona jest to zespół aukcji, które choć pokazują prace wielu Polaków przypisywanych do „Ecole de Paris”, noszą nazwy: 20 marca: „Sztuka współczesna, cz.I”, 22 marca: „Sztuka współczesna, cz.II” i 27 marca: „Sztuka nowoczesna”. A zatem po kolei: na aukcji 20 marca będzie tylko jeden obraz z nr. 70 Tadeusza Kantora „Kompozycja brązowo - czarna” z 1960 r., duże typowo taszystowskie płótno oszacowane na 18-20.000 €. 22 marca też będzie niewiele - tylko dwa obrazy Dawida Langberga [Lan- Bara] - z nr. 180, „Kompozycja” z 1982 r. za 800-1200 € i z nr. 181. „Kompozycja” z 1983 r. za 700-900 €.

Bolesław Buyko, Projekt afisza

Multum obrazów będzie na trzeciej aukcji, 27 marca (  zobacz katalog >> ). Interesujący jest z nr. 26 „Projekt afisza” Bolesława Buyko, akw., tusz za 1500-2000 €; z nr. 37 Henryka Rodakowskiego „Głowa dziecka”, akw., tondo o śred. 34,5 cm, za 2-3.000 €; z nr. 81 „Autoportret” Natana Grunsweigha za 800-1200 €. Interesujące może być również kolejne „Macierzyństwo” Jana M. Peszke, pastel z nr. 85 za 3-4.000 €. Wśród nowoczesnych malarzy jest Tadeusz Styka, którego „Portret kobiety” nosi nr. 91, a kosztuje 1000-1500 €. W tej grupie obrazów jest też z nr. 97 Eugeniusza Eibischa „Portret mężczyzny” za 3500-4500 € oraz z nr. 105 Władysława Ślewińskiego „Kwiaty w wazonie” za 14-16.000 €. Ładny pejzaż z Prowansji Meli Muter z nr. 123 będzie do kupienia za 15-20.000 €, a tej samej autorki z nr. 131 ”Martwa natura z irysem w doniczce i z gazetą” za 20-25.000 €. Ciekawostką będzie z nr. 137 fresk w oprawie Zygmunta Dobrzyckiego z 1936 r. przedstawiający „Scenę antyczną” o wymiarach 140 x 200 cm, ceniony na 8 - 10.000 €.

Nikifor

Bardziej współczesnymi artystami będą, nieżyjący już Franciszek Starowieyski i Jerzy Kujawski. Z nr. 143 wystawione będzie Starowieyskiego „Studium ciała kobiety” z 1983 r., węgiel, kreda za 1500-2000 € i dwie kompozycje znanego niegdyś awangardzisty, czyli Kujawskiego. Będą to: z nr. 146 „Kompozycja”, collage za 2-2500 € oraz z nr. 147 „Trzecia przestrzeń”, 1960, ol. za 6-8.000. Prócz tego prace wielu innych artystów oraz prace Nikifora od nr. 155 do 171 w cenie 200 - 300 € każdy.

Alicja Halicka, Martwa natura z gitarą, 1916

Dzień później w czwartek 28 marca, zamykając niejako aukcje marcowe odbędzie się licytacja w domu Artcurial - Briest, Poulain, F. Tajan, pt. „Ecole de Paris, 1905 - 1939”. Znajdzie się na niej m.in. po kilka obrazów Mojżesza Kislinga, Henryka Epsteina oraz rzecz rzadka - 8 rysunków i akwareli oraz dwa obrazy olejne Ludwika Lillego. Będą także prace Alicji Halickiej, Joachima Weingarta, Zygmunta Schroetera i in. (  zobacz katalog >> ) 

Obrazy Kislinga z nr. 492 - 498, to przede wszystkim postacie kobiece i kwiaty. Pamiętać przy tym trzeba, iż Kisling miał ulubione rodzaje kwiatów, których rozmaite warianty malował, stąd mogą powtarzać się identyczne tytuły. A oto obrazy: „Młoda dziewczyna z warkoczami siedząca na tle maty” z 1930 r. została wyceniona na 80-120.000 €, „Bukiet kwiatów w wazonie na tle okna” z 1928 r. na 250-350.000 €, „Półakt kobiety” z 1929 r. na 80-120.000 €, „Portret Anny Zborowskiej” z 1922 r. na 150-200.000 €, „Młoda brunetka o niebieskich oczach” z 1924 r. na 70-90.000 €, „Lilie w wazonie” z 1930 r. na 20-25.000 € i „Akt kobiecy widziany od pleców” z 1936 r. na 25-30.000 €. Ten ostatni obraz był już dwukrotnie wystawiany u Millona w 2012 roku: 24 kwietnia z nr. 128 i 27 czerwca z nr. 167 i jakoś nie mógł znaleźć kupca. Może tym razem? A w ogóle, patrząc na wyniki aukcji obrazów T. Łempickiej to sprzedaż tych droższych obrazów może być problematyczna. Ciekawą pozycją może być kubizująca, wczesna z 1916 r. „Martwa natura z gitarą” namalowana przez Alicję Halicką z nr. 515, wyceniona na 12-15.000 €.

Henryk Epstein, Wioska wśród drzew, ok. 1920

Obrazy Henryka Epsteina to przede wszystkim pejzaże. Mnie podobają się te wcześniejsze, jak z nr. 470 „Wioska wśród drzew” z ok.1920 r. za 12-15.000 €, z nr. 520, „Wioska”, z ok. 1920 r. za 6-8.000 € i „Pejzaż z mostem” też z ok. 1920 r. w identycznej cenie jak wcześniejszy. Wybrałem te spośród innych ponieważ w tych krajobrazach czuje się jeszcze silny wpływ sztuki Cezanne`a. Prace Ludwika Lillego pod jednym wspólnym nr. 532 za 800-1000 € przedstawiają postacie dorosłych i dzieci oraz sceny we wnętrzu. Mają wymiary mniej więcej kartki papieru maszynowego i rysowane są przeważnie węglem, ze znacznym uproszczeniem formy. Jednocześnie te niewielkie kompozycje mają nastrój surrealny, odwołujący się do głębokiej przeszłości. Podobne do rysunków w klimacie są dwa niewielkie obrazy olejne pt. „Postacie” oraz „Wokół pianina” potraktowane jako jeden nr. licytacyjny 533 za 2-3000 €.

Ludwik Lille, Postacie

Ludwik Lille, Wokół pianina

Na tym kończę marcowy przegląd aukcji i zachęcam do samodzielnego poszukania w internecie - być może coś z rzeczy niewymienionych przeze mnie znajdzie uznanie czytelników.