Myślenie kamieniem. Stanisław Horno-Popławski

Telefony uważał za wynalazek iście szatański, znalezione pisklaki litościwie karmił własnoręcznie krojoną dżdżownicą, wpisywał się w historię światowej rzeźby, choć wcale tego nie pragnął. A zwykłe polne kamienie zmieniał w dzieła sztuki pożądane dziś od Japonii po amerykańskie wybrzeże. Stanisław Horno-Popławski był żywym dowodem na to, jak wiele może dać połączenie ludzkiej kreatywności, nieskrępowanego pędu do sztuki i wizji wyjątkowego artysty.
W książce Myślenie kamieniem opowiada o nim Roman Konik. Dr filozofii, publicysta, historyk idei, malarz. W  Chinlandii analizował fenomen społeczności azjatyckiej, w  Znamieniu na potylicy skupił się na postaci rotmistrza Witolda Pileckiego. Konik pisał też o Pinochecie, rozwiewał wątpliwości o legendzie Świętej Inkwizycji, a w świetnym Ischariocie, dynamicznej powieści awanturniczej przenosił czytelników w realia XIV wieku.
Teraz Konik wszedł w nowy świat literatury. Niełatwy, esencjonalny, na pozór - dla wybrańców. Porusza się w tematyce - można by rzec - elitarnej. Rzeźba nie jest bowiem tematem prostym i lekkim. A jak niełatwym zadaniem jest opisać fenomenalnego artystę, który dziennikarzy wypraszał z pracowni tylko dlatego, że niekoniecznie chcieli rozmawiać o sztuce? Owa elitarność, wrażenie obcowania z tematem odległym i niełatwym jest pozorne. Pod  Myśleniem kamieniem kryje się bowiem nie pozycja wyłącznie dla miłośników sztuki, ale powieść o niebanalnym człowieku, niezwykłych losach Polski i tym, jak istotna dla natury każdego z nas jest wizja. Jest to znakomicie napisana książka o artyście. Takim przez duże A. Postaci nietuzinkowej, wykraczającej poza wszelkie powszechnie przyjęte schematy. Stanisław Horno-Popławski to z jednej strony temat wyjątkowo wdzięczny, człowiek o wyjątkowo intrygującym życiorysie. Z drugiej - temat niełatwy, wymagający niejako wejścia w jego tok myślenia. Im jednak bardziej trzeba wczuć się w Horno-Popławskiego, tym bardziej staje się on intrygujący.
Autorowi doskonale udało się oddać zarówno postać Horno-Popławskiego, jak i skupić na jego ponadczasowej twórczości, a jednocześnie opowiedzieć o fenomenie rzeźbiarza językiem godnym scenariusza filmowego. Nic w tym dziwnego. Sam Konik - słusznie - zauważa, że życie Horno-Popławskiego to gotowy materiał na znakomitą kinową opowieść.
W tej książce jeden z najważniejszych polskich artystów XX wieku nie jest kimś odległym, nieosiągalnym. Przeciwnie: wydaje się być bardzo bliski, na wyciągnięcie ręki. Ma swoje słabości, ma swoje - zadziwiające czasem - zwyczaje, ma wizję kierunku, w którym chce podążać. Jest dokładnie taki, jak i czytelnik. Naturalny, ale zawładnięty chęcią dążenia do określonego celu. Wyjątkowy, ale jednocześnie bliski odbiorcy, przyjazny.
Lektura nie jest dzięki temu suchą biografią przeładowaną danymi. To bardziej swobodna opowieść o niezwykłych losach kresowiaka, który zderzył się w życiu z realiami wojny, był ściśnięty gorsetem komunizmu, ale nigdy nie przestał być wierny marzeniom, sztuce i polnym kamieniom, w których widział więcej niż ktokolwiek inny.

Paweł Rzekanowski
 

Autor: Roman Konik -  Myślenie kamieniem. Stanisław Horno-Popławski
Wydawnictwo: Atut Oficyna Wydawnicza
Liczba stron: 202, okładka twarda
Data wydania: 04.05.2016