I po świętach

Otolia Kraszewska, Autoportret

Sprawdziło się ludowe porzekadło, że kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata. Tak było pogodnie i ciepło w marcu, Wielkanoc zapowiadała się ładne, a tu... szkoda słów. Zajmijmy się więc tym co zwykle, czyli dziełami artystów pochodzących z Polski, chociaż i tu pora świąteczna w różnych krajach sprawiła, że liczba interesujacych nas poloników na aukcjach  jest mniejsza. Być może będzie ich nieco więcej, bo jeszcze nie ma wszystkich katalogów w internecie, gdzie mogą pojawić się prace naszych - np. w Artprecium w Paryżu, na aukcji on-line w dniach 16-30.04. lub u Christiego w Nowym Jorku 28.04. na licytacji XIX wiecznej sztuki europejskiej. Imprezy kwietniowe można, z grubsza, podzielić na okołoświateczne i późniejsze. Ponieważ Wędrówki ukażą się po Wielkanocy, proszę te pierwsze potraktować jako „pamiętnik” pokazujący co było - i co ewentualnie można jeszcze kupić na poaukcyjnych wyprzedażach, zaś te drugie śledzić na bieżąco.

Zanim przystąpię do omawiania kwietniowych imprez chciałbym zwrócić uwagę na pewne fakty na rynku. Moja uwagę przyciągnął brak dzieł Igora Mitoraja, po jego śmierci w 2014 r., które przedtem we Francji - i nie tylko tam - często pojawiały się w sprzedaży. Nawet na dużej aukcji rzeźb z brązu, którą przygotowuje w Berlinie 17 kwietnia dom Auctionata nie ma prac artysty. Być może związane jest to ze sprawami spadkowymi i mam nadzieję, że po ich uporządkowaniu prace rzeżbiarza pojawią się w handlu ponownie. Inną sprawą jest widoczne przesuwanie się punktu ciężkości handlu sztuką z Europy i USA na Bliski i Daleki Wschód. O sprzedażach prac modnych artystów w Dubaju wiemy od paru lat, ale coraz bardziej konkuruje z tym ośrodkiem Hongkong. Wiele faktów na to wskazuje, a najnowszym jest np. zorganizowanie w tym mieście, przez Sotheby’ego w dniach - od 4 do 7 kwietnia, aż 16 różnych tematycznie aukcji adresowanych do tamtejszych nabywców. Sotheby nie jest jedyny. Marszandzi poczuli zapach pieniędzy i coraz więcej znaczących domów aukcyjnych z Europy i USA  spogląda w tamtą stronę.  
 

Henryk Siemiradzki, Fryne

Kwietniowe sprzedaże rozpoczęły się w Prima Aprilis w oddziale Dorotheum w Salzburgu, gdzie na wielkanocnej aukcji dzieł sztuki i antyków znalazły się dwa obrazy - z nr. 118 malutki olej Józefa Marszewskiego „Wieczór na plaży” (1864) ceniony na 400, a sprzedany za 1375 € i z nr. 228 autorstwa Władysława.Stachowicza, które to nazwisko było pseudonimem Władysława Chmielińskiego. Wystawiona praca przedstawia „Rynek Staromiejski w Warszawie w zimie” widziany od strony Wąskiego Dunaju. Akwarela została oszacowana na 1000-1800 € i choć licytacja zaczęła się od 500 € kupiec się nie znalazł. Też w Dorotheum, ale w Wiedniu na aukcji XIX wiecznego malarstwa 23 kwietnia - będą oferowane trzy interesujące obrazy. Pierwszy z nr. 1173, to praca Otolii Kraszewskiej, która  studiowała w Petersburgu u Ajwazowskiego i w Monachium, gdzie mieszkała i tworzyła aż do śmierci w roku 1945. Wystawiała tamże, w Berlinie, a także w TPSP w Krakowie i w  TZSP w Warszawie. Jej mały olejny „Autoportret”, z wielkim wdziękiem ukazuje siedzącą młodą kobietę w cylindrze i ze szpicrutą w ręce, która odpoczywa po jeździe konnej. Jak to się mówi - wypisz, wymaluj hrabianka, którą rzeczywiście była. Ten portrecik został wyceniony na 2000-4000 €. Z nr. 1230 będzie obraz olejny przypisywany Henrykowi Siemiradzkiemu i wygląda, że wyszedł on spod pędzla artysty. Obraz nosi tytuł „Fryne” i prawdopodobnie jest studium do postaci występującej na dużym płótnie z 1889 roku, które znajduje się w Muzeum Rosyjskim w Petersburgu i nosi nazwę „Fryne w święto Posejdona w Eleusis”. Obraz został oszacowany na 10.000-14.000 €. Ostatnie dzieło, z nr. 1236, to olej Stanisława Żukowskiego „Wnętrze pokoju” - z  zamożnego domu z początku XX wieku. Autor dekoracyjnego obrazu został przez Dorotheum potraktowany jako Rosjanin, a jak wiemy kolekcjonerzy rosyjscy interesują się i kupują swoich artystów. W zwązku z powyższym wyceniono płótno na 40.000-60.000 €. Czy aby nie za wiele, gdy rubel stracił na wartości?
 

Olga Boznańska, Portret kobiety (na odwrocie widok dachów paryskich)

Kolejna aukcja, 2 kwietnia, odbyła się w Paryżu w domu Artcurial-Briest, Pou-lain i F.Tajan. Była to druga część sprzedaży „Art impressioniste et Moderne”, gdzie wystawiono dwa obrazy Jankiela Adlera - z nr. 172 „Wazon z kwiatami” (1929, olej, papier) za 15.000-20.000 €  i z nr. 173 olejną pracę „Kobieta leżąca na kanapie” za 30.000-40.000 €. Oba nie sprzedane. Z nr. 188 Henryka Epsteina „Wiejską ulicę” (1934, olej) kupiono za 3900 €, a z nr. 204 Joachima Weingarta olejny „Akt siedzący” za 6500 €. Obrazy te uzyskały ceny nieco poniżej maximum cen szacunkowych. Większe kwoty przypadły - „Portretowi kobiety” Olgi Boznańskiej (olej, tektura), nr 236, który na odwrociu ma namalowany widok dachów paryskich. Szacowany na 12.000-18.000 € został sprzedany za 26.000 €. Taką samą kwotę uzyskał obraz Jana Lambert-Ruckiego „Kompozycja z psami” (olej, tektura) z nr. 301, a ceniony na 8000-12.000 €.

W Arles, w domu Holz Artles  wystawiono 4 kwietnia cztery obrazy i rzeźby nowoczesne, a wśród nich z nr. 15 Henryka Haydena „Pejzaż” (1961, gwasz) za 1200-1300 €.
 

Witold Kaczanowski, bez tytułu

Powracamy do Paryża, gdzie 8.04. u Tajana na aukcji sztuki orientalnej, z nr. 561, pojawi się Feliksa M. Wygrzywalskiego „Modlitwa na pustyni” z ceną 3000-5000 €. W tym samym dniu w domu Massola sprzedawane będą on-line grafiki i sztuka nowoczesna oraz współczesna. Wśród grafik będzie z nr. 265 Romana Cieślewicza litografia bez tytułu (egz. 29/100) za 300-400 €, która już była w tym roku - 3 marca wystawiana u Boisgirarda z nr. 18 oraz trzy litografie Witolda Kaczanowskiego z 1967 roku w jednakowej cenie 100-120 € za odbitkę: z nr. 268 „Ślady” (egz. 74/80), z nr. 295 egz. 47/80 bez tytułu i z nr. 299 - także bez tytułu - egzemparz „Epreuve d`Artiste” - co czyni tę odbitkę „smaczkiem klekcjonerskim”.   
 

Marek Halter, Miasteczko portowe na południu Francji T. Jasiński, Most

10 kwietnia u Millona na aukcji „Mon Chez Moi XXeme” znajdą się trzy obrazy: z nr. 296 Marka Haltera „Miasteczko portowe na Południu” (Francji) za 600-800 €. Nazwisko artysty  po raz pierwszy pojawia się w Wędrówkach więc wspomnę, że Halter urodził się w Warszawie w 1932 roku, a w 1948 wyemigrował do Paryża, gdzie studiował malarstwo i tamże wystawiał. Twórcą starszego pokolenia, też pojawiający się po raz pierwszy, jest  T. Jasiński, którego obraz olejny na tekturze „Most” (prawdopodobnie w Paryżu), z nr. 311, został oszacowany na 200-300 €. Autor obrazu nie jest notowany ani u Świeykowskiego, ani w Słowniku Artystów Polskich, ani w książce H. Górskiej i J. Szczepińskiej - o artystach polskich wystawiających w Paryżu i jedynie w katalogu prac eksponowanych w TZSP w Warszawie J. Wiercińskiej z 1969 roku na 136 stronie znalazłem wzmiankę o jakimś Teofilu Jasińskim, który w 1892 roku pokazał pejzaż „Jesienią”. Wg katalogu Millona Jasiński żył w latach 1863-1909, więc być może jest to właśnie omawiany „T. Jasiński”, którego sygnatura widnieje na obrazie, średniej jakości artystycznej. Ostatnią autorką u Millona jest Lutka Pink(usiewicz), której olej z nr. 344 przedstawia „Kobiety przy stole nakrytym czerwonym obrusem” (1950), wyceniony na 400-600 €.

Od przeszłości przenieśmy się do Londynu, gdzie w domu Phillipsa 13.04. na aukcji „Under the influence” znalazłem tylko, z nr. 141, obraz Wihelma Sasnala „Stage” (2006, olej) oszacowany na 10.000-15.000 GBP.  
 

Zygmunt Menkes, Martwa natura z jabłkami

Dzień później w Amsterdamie, u Christiego, współczesności będzie więcej na aukcji „Post-War and Contemporary Art”,: z nr. 137 Ryszarda Winiarskiego „Small game” (1983, akryl, ołówek, płyta), za 3000-5000 €; następnie dwie prace Andrzeja Szewczyka w jednakowej cenie po 2000-3000 € - z nr. 139 „Pomnik listów Franza Kafki do Felice Bauer” - tryptyk (drewno, ołów, 3 x 18 x10 x 5 cm) i druga bez tytułu z nr. 140 (1988, technika mieszana), oraz Zbigniewa Rogalskiego, z nr. 169, „Robert Wiene” (2005, akryl) za 3000-5000 €. Okazało się, że dla marszandów ulubionym terminem organizowania licytacji w tym miesiącu będzie środa 16 kwietnia. Tego dnia odbędzie się aż pięć sprzedaży - cztery w Niemczech i jedna w Paryżu. Zacznijmy od tej ostatniej. W domu Delvaux na aukcji „Sztuka prymitywna, obrazy nowoczesne i współczesne itd.” zostanie wystawiony - z nr. 85 Zygmunta Kamińskiego „Wyścig sań” za 150-200 €. Jakkolwiek wg katalogu autorem obrazka był Zygmunt Kamiński, to napewno nie jest to znany polski grafik i malarz  Zygmunt Kamiński (1888-1969), prof. ASP i Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Artysta znany był ze znakomitego rysunku, podczas gdy obrazek z paryskiej aukcji odznacza się naiwnością i nieporadnością warsztatową. Co prawda w katalogu  Delvaux tamtejszemu Kamińskiemu przypisano daty życia prof. Zygmunta Kamińskiego, ale dam sobie rękę uciąć, że „Wyścig sań” nie jest „dziełem” profesora. Drugą pracą na tejże aukcji będzie z nr. 175 olej Zygmunta Menkesa „Martwa natura z jabłkami” za 2000-3000 €.  
 

Jolanta Szalańska, Potrójna Weronika

Niemieckie aukcje zaczynam od domu Allgauer Auktionshaus w Kempten, który zorganizował jubileuszową licytację z okazji 20. lat firmy. Tamże z nr. 1976 sprzedawana będzie akwarela Antoniego Kozakiewicza „Dziewczynka z lalką i parasolką” (1874) za 200 €. U Dr. Fischera w Heilbronn, wśród obiektów rosyjskich będzie też z nr. 461 nieduży  pejzaż olejny Stanisława Żukowskiego „Stogi siana na łące” (1942) wyceniony na 2000-4000 €. Widać na tym przykładzie, że rzeczoznawcy domu nie bardzo znają  twórczość Żukowskiego. Po pierwsze Żukowski już na początku lat dwudziestych XX wieku powrócił do Polski, więc obraz namalowany dwa lata przed śmiercią i pochówkiem artysty w Pruszkowie pod Warszawą - nie należy do sztuki rosyjskiej. Gdyby go potraktowali jako naszego artystę to cena byłaby w sam raz, a jeśli jako Rosjanina, to cena jest za niska - proszę porównać wycenę obrazu z Dorotheum. Trzecia aukcja odbędzie się w Berlinie w domu Leo Spika, gdzie z nr. 219 znajdzie się obraz Teodora Ziomka „Wioska Noir Moutier”, za 1200 €, już raz wystawiany w tym domu 13.06.2013 z nr. 235. Ostatnia impreza odbędzie się nad pięknym jeziorem Bodeńskim, w Lindau, w domu Zellera, gdzie pokazane zostaną dwa olejne obrazy z 2015 roku Jolanty Szalańskiej (ur. 1966 r., po studiach na  ASP w Krakowie), która mieszka w Lindau. Z nr. 1987 będzie kompozycja „Potrójna Weronika” za 1400 € i z nr. 2286 „Ewa pochodzi z Acry” za 1200 €.
 

Wojciech Fangor, Kompozycja

Kolejnym dniem obfitującym w aukcje będzie wtorek 21 kwietnia, kiedy odbędą się trzy sprzedaże. Pierwsza w Brukseli, w Galerie Moderne. Tam pojawi się z nr. 198, gwasz autorstwa Marka Wyrzykowskiego „Studium” (1987) za 100-150 €. Druga - w Stokholm Auktionsverk, gdzie z nr. 411 będzie Wojciecha Fangora „Kompozycja” olejna, za 40.000-50.000 SEK oraz cztery obrazy olejne Rajmunda Ziemskiego. Trzy z nich zostały wycenione jednakowo, po 25.000-30.000 SEK - z nr. 407 „Kompozycja” z 1970 roku; nr 408, „Kompozycja” i z nr. 409 „Pejzaż zielony” z 1959 roku. Czwarty obraz z nr. 412 „Widok miasta” ma wyższy szacunek - 30.000-35.000 SEK. Na ostatnią aukcję tego dnia przeniesiemy się do Brukseli, do domu Vanderkindere, gdzie z nr. 78 znajdzie się pastel Jana Peszki „Matka czesząca córkę” za 1000-1500 €.   

Zbliżamy sie powoli do końca miesiąca. Zostały jeszcze licytacje w dniach 25 i 28 kwietnia.  Wcześniejsza odbędzie się w Hamburgu, w domu Stahl, gdzie z nr. 511 oferowany będzie  nieduży obraz Ludwika Markusa-Marcoussisa „Postać z gitarą” (1929, technika mieszana, deska), za 6000 €. Ta bardzo ładna kompozycja kubizująca ma bardzo przystępną cenę.  Ostatnia aukcja, ponownie w Brukseli, w 51 Gallery nosi tytuł „Sztuka nowoczesna i współczesna”. Tam znajdą się - z nr 1. Alfreda Aberdama „Tancerze”, za 700-800 € oraz trzy prace Jana Lambert-Ruckiego: nr 84 „Kot” (ok.1935, brąz malowany, wys. 35 cm., egz. 6/8) za 5500-7000 €, z nr. 85 „Poufałość” (ok.1923-25, brąz, wys. 36 cm, egz. 2/8) za 7000-9000 € oraz „Instalacja na wystawę la SIPARE” (1960, tektura, 21 x 92 cm) za 1800 €.  

Składałem już wcześniej życzenia świąteczne moim czytelnikom, ale uważam że w obecnym skomplikowanym świecie pełnym okrucieństwa i chamstwa, życzliwości międzyludzkiej nigdy nie za dużo, więc raz jeszcze życzę zdrowia, pogody ducha i spełnienia marzeń.

Sławomir Bołdok