Ernest Pignon-Ernest - Palais Lumière w Evian

Ernest Pignon-Ernest jest artystą znanym i bardzo cenionym w romańskiej części Europy, tzn.: głównie we Włoszech i Francji, ale również w Hiszpanii i Portugalii. Urodzony w Nicei w roku 1942 jako Ernest Pignon – już na początku swojej kariery artystycznej, sięgającej 1966 roku, w celu uniknięcia mylenia go z Edouardem Pignon, bardzo podówczas znanym artystą we Francji – dorzucił do swojego nazwiska po raz drugi swoje imię, tworząc w ten sposób subtelną grę słów, zdradzającą poniekąd jego charakter. Gdyż w dziele Ernesta Pignon-Ernesta istnieje pewna podwójność, a zarazem sprzeczność. Artysta znany ze znakomitego warsztatu rysunkowego, posługuje się w nim w sposób zgoła sprzeczny z powszechnym postrzeganiem „piękna rysunkowego”. Od początku swojej kariery, czyli od roku 1966 – artysta wielokrotnie powiela (bardzo często posługując się techniką serigrafii) swoje rysunki wykonane z głęboką znajomością akademickiego warsztatu rysunkowego. Następnie rozkleja je w wybranych przez siebie miejscach – stwarzając w ten sposób jedyne w swoim rodzaju akcje. Rysunki pozostawione są wypadkom losowym: odkrywa je skonsternowana publiczność; czasami są zrywane i niszczone przez przypadkowych przechodniów, kiedy indziej ulegają zniszczeniu w wyniku warunków atmosferycznych. Sam twórca mówi o swojej działalności w przestrzeni publicznej w następujący sposób: „W tym co mnie dotyczy, interweniowałem na ulicy, aby być bardziej precyzyjnym - powiedziałbym - w przestrzeni realnej (ponieważ interweniowałem również w naturze, w lesie) z całą pewnością pod wpływem Picassa. To jego dzieło wzbudziło we mnie pragnienie malowania i prawie jednocześnie poczucie, że nie można kontynuować malarstwa po nim. Wszystko wydawało mi się niczym w porównaniu do tego co on zrobił... Ale miałem pragnienie zajęcia się wielkimi tematami, które zajmują się życiem ludzkim w dniu dzisiejszym z pełną świadomością, że nigdy nie namaluję drugiego obrazu takiego jak Guernica...”

Ernest Pignon-Ernest rzeczywiście zajmuje się „wielkimi tematami”, co w praktyce oznacza, że od 1966 roku wykonał wiele serii rysunkowych poświęconych wybitnym postaciom historycznym, teren swoich zainteresowań ograniczając jednak do historii kulturalnej czyli wybitnych poetów, pisarzy i innych osobistości wzbudzających fascynację twórcy. W ten sposób powstały serie rysunkowe poświęcone Arturowi Rimbaud, Pablowi Nerudzie, Majakowskiemu, Artaud, Pasoliniemu czy Verlain'owi. W taki sposób został zaproszony na Kubę przez wdowę po wybitnym pisarzu Alejo Carpentier, który bardzo cenił twórczość „współczesnego Caravaggia” jak niekiedy bywa nazywany Ernest Pignon-Ernest przez krytyków w dowód uznania. Wizyta ta i znajomość, podobnie jak wiele innych zaowocowała przyjaźnią i serią rysunków. 


W przypadku twórczości Ernesta Pignon-Ernesta bardzo często istnieje konfuzja – publiczność docenia znakomity warsztat rysunkowy, najczęściej nie rozumiejąc, że dla artysty wirtuozeria techniczna nie jest celem samym w sobie, lecz jedynie środkiem. Dlatego przez wiele lat większość rysunków nie zostało zachowanych i pozostała po nich jedynie dokumentacja fotograficzna, a uwzględniając dodatkowo fakt, że artysta nie jest fotografem czyli dokumentowanie jego akcji in situ jest bardzo często niezależne od niego – dokumentacja też bywa szczątkowa. Podobnie rysunki wykonane przez artystę prawie nigdy nie są podpisane: „Nigdy nie podpisuję rysunków, zwłaszcza dlatego, że jeżeli chcemy mówić o „dziele” w tego typu interwencjach, to image nie jest dziełem. Dziełem jest przede wszystkim miejsce, moment (czas trwania interwencji) oraz pytania jakie może sprowokować zapis rysunkowy. W gruncie rzeczy, moja praca jest kawałkiem rzeczywistości we wszystkich swych częściach składowych: czas i przestrzeń, w których zapisuję element fikcji, który powinien poruszać, perturbować, wyciągać na powierzchnię rzeczy głęboko ukryte, powodować pojawienie się innych. Moje images odgrywają rolę środka plastycznego, i instalując je w przestrzeni, czynię z miejsca, w którym się znajdują przestrzeń plastyczną.”

Drugą rzeczą, która charakteryzuje artystę – to jego zaangażowanie w problemy społeczne. Brał udział między innymi w słynnej wystawie protestującej przeciwko rasizmowi „Art contre Apartheid” (1983), w której organizację był zaangażowany francuski filozof Jacques Derrida. Znany jest również z uczestnictwa w społecznej debacie domagającej się ujawnienia wstydliwe przez lata ukrywanej prawdy na temat francuskiej wojny w Algierii. Tak powstały jego rysunki „Parcours Maurice Audin” zadedykowane algierskiemu nauczycielowi matematyki torturowanemu na śmierć przez francuskich źołnierzy. Zestaw był w całości zaprezentowany jesienią roku 2003 na znakomitej ekspozycji „Voyages d’artistes – Algérie 03” przygotowanej przez Jean-Louis Pradel w Espace Electra w Paryżu.

Wystawa zorganizowana przez francuskie Palais Lumière w Evian, położonym na granicy ze Szwajcarią, nad Jeziorem Lemańskim niedaleko Genewy i Lozanny ma ambicje retrospektywy. Jak zorganizować wystawę retrospektywną artyście, który od lat dobrowolnie skazuje swoje rysunki na zniszczenie ?
Na wystawie zaprezentowano około trzystu rysunków przygotowawczych, fotografii i serigrafii oraz kilka setek szkiców. Skupiono się głównie na podkreśleniu specyficznego charakteru jego dzieła, związków artysty z miejscami, w których dokonywał interwencji. Wiele z elementów wystawy zostało zaprezentowanych publiczności po raz pierwszy. Całość dosyć jasno i rzeczowo tłumaczy koncepcję dzieła Ernesta Pignon-Ernesta. Przy okazji wystawy, wykład poświęcony twórczości artysty 13 kwietnia wygłosi Itzhak Goldberg, historyk sztuki, wykładowca na paryskim uniwersytecie Paris X Nanterre, regularnie współpracujący z najpopularniejszym francuskim pismem poświęconym sztuce, Beaux Arts Magazine.