Fernand Léger - Narodowa Galeria Sztuki Zachęta

Prace gwiazd światowego malarstwo XX w. możemy w Polsce oglądać rzadko. Kiedy już taka wystawa ma miejsce, automatycznie staje się wydarzeniem. Tak zapewne będzie też z otwartą właśnie w Zachęcie ekspozycją „Fernand Léger. Od malarstwa do architektury”, która zasługuje na uwagę, nie tylko z racji na świetne nazwisko artysty, ale i na dość liczny - jak na polskie standardy - zbiór prac naprawdę znakomitych. 

Fernand Léger to artysta wymieniany jednym tchem po Picassie i Braque'u, współtwórca awangardowej rewolucji w sztuce początków XX w., wybitny pedagog, który wywarł znaczący wpływ na wielu twórców, w tym licznie studiujących w jego paryskiej pracowni, będącej jednocześnie szkołą, Polaków. 

Ekspozycja nie jest retrospektywą. Jej koncepcja opracowana przez Sylvie Forestier, wieloletnią dyrektorkę Musée National Fernand Léger w Biot, ukazuje drogę twórczą artysty od malarstwa sztalugowego do dokonań w dziedzinie scenografii, filmu, architektury, malarstwa monumentalnego i tkaniny. Najpierw prezentuje w porządku chronologicznym dzieła z lat 1914-20. Kolejno przypomina, na podstawie listów i rysunków, o trudnym okresie I wojny światowej, który Léger spędził w okopach. Następnie pokazuje prace z lat 20., w których Léger był zafascynowany nowoczesnością. W tym „dziale” znaleźć można takie płótna jak „Śniadanie”, czy „Czerwone koło” oraz projekty dekoracji i kostiumów do baletów szwedzkich „Skating Rink” i „La Création du Monde”, a także słynny film autorstwa Légera „Le Ballet mécanique” - pierwszy film bez scenariusza, oparty na kontrastach obrazów i rytmów, wyprzedzający dzieła surrealistów. Wystawa prezentuje także pierwsze dokonania w dziedzinie malarstwa ściennego, przy których Léger współpracował ze znanym architektem francuskim, Robertem Mallet-Stevensem, a także ze słynnym Le Corbusierem w latach 1925-1935. Okres 1940-55 ilustrują projekty wielkich realizacji architektonicznych, takich jak mozaiki w kościele w Assy (1946), w Bastogne (1950), witraże dla kościoła w Audincourt (1951). 

Eksponaty zgromadzone na wystawie pochodzą z dziesięciu francuskich muzeów. Przede wszystkim z Musée National Fernand Léger w Biot. Wypożyczenie prac z tego zbioru możliwe było, ponieważ placówka jest obecnie remontowana. Prace Légera przyjechały także z Centre Pompidou w Paryzu i Bibliothéque Nationale de France w Paryżu. Uzupełniają je dzieła artysty z polskich kolekcji: Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeum Narodowego w Krakowie. W obu przypadkach dzieła francuskiego twórcy trafiły do Polski za sprawa awangardowego poety mieszkającego w Paryżu Jana Brzękowskiego. Brzękowski współpracował z grupą a.r., która tworzyła kolekcję sztuki nowoczesnej przekazaną łódzkiemu Muzeum, pozyskując dla nich dzieła wybitnych twórców awangardy światowej. Tworzył także swoje prywatne zbiory, które przekazał Krakowowi, a w której znalazły się m.in. gwasze Légera.