Grupa Nowohucka - Galeria Pryzmat ZPAP

O tym, że polska sztuka drugiej połowy XX wieku i początku XX wieku nie doczekała się jeszcze porządnej, wyczerpującej monografii, mówi się nie od dziś. Ostatnio ukazało się wprawdzie opracowanie Andy Rottenberg traktujące o sztuce polskiej od 1945 roku do 2005, nie jest ono jednak wyczerpujące. 

O pewnych ugrupowaniach artystycznych w ogóle się nie mówi, bądź mówi sporadycznie. Jednym z nich jest Grupa Nowohucka - jedno z ważniejszych ugrupowań krakowskich okresu „odwilży”. Artyści, którzy je tworzyli, zebrali się obecnie raz jeszcze (pół wieku później) w galerii Związku Polskich Artystów Plastyków, tam, gdzie zadebiutowali w marcu 1956 roku. 

Grupa Nowohucka została założona na początku 1956 i przetrwała do marca 1961, kiedy tworzący ją artyści zdecydowali się wstąpić do Grupy Krakowskiej. Byli to: Julian Jończyk, Janusz Tarabuła, Danuta Urbanowiczowa, Witold Urbanowicz, Jerzy Wroński, do roku 1958 Barbara Kwaśniewska - absolwenci krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Studia rozpoczęli w trudnym okresie początku lat 50. Przeczekali na uczelni socrealizm i doczekali "odwilży". Pod koniec 1955 roku założyli grupę zwaną z początku Grupą 5-ciu, zanim nie przylgnęła do nich nazwa Grupa Nowohucka. Głosili wzajemną pomoc i pracę nad rozwiązaniami plastycznymi odpowiadającymi rozumieniu współczesności, zupełną autonomię artystyczną i wielość indywidualnych poszukiwań, wymianę doświadczeń i dyskusje, pracę na rzecz rozwoju awangardowej sztuki w Polsce, stworzenie klimatu dla nowych poszukiwań, wreszcie - adresowanie sztuki do nowego robotniczego odbiorcy i wychowywanie go do przyjęcia nowej sztuki. Cele ambitne. 

Sama nazwa - Grupa Nowohucka - swoją proweniencję ma w fakcie posiadania przez większość z artystów pracowni i mieszkań właśnie w Nowej Hucie. Dzieła tworzone przez nich w okresie 1956-61 wiążą się z nurtem malarstwa materii i nie jest łatwe, czy - powiedzmy sobie - efektowne. Wymyka się opisowi, wymaga spokojnego odbioru, nawet kontemplacji. Jego wartość tkwi w stawianiu problemów, drążeniu w głąb. Artyści Grupy Nowohuckiej w 1961 roku zdecydowali się wstąpić do Grupy Krakowskiej. Dziś wrócili do miejsca swego debiutu, jednak nie pokazują dzieł z pierwszej wystawy. Obecnie znajdują się w innym punkcie twórczości, pokazując jej aktualne oblicze.