Izaak Celnikier - wystawa malarstwa - Kraków

W 60 rocznicę wyzwolenia Auschwitz-Birkenau wkomponowuje się pierwsza monograficzna wystawa twórczości Izaaka Celnikiera w Muzeum Narodowym w Krakowie. Pokazano około 120 obrazów, 30 rysunków i 100 grafik artysty z okresu obejmującym jego twórczość od 1945 do 2004 roku.
Celnikier – nieco zapomniany w Polsce – był jednym z najważniejszych uczestników Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki w warszawskim Arsenale w 1955, która symbolicznie kończyła okres panowania socrealizmu w sztuce. Obejrzeć można też prace powstałe we Francji i w Izraelu w latach 1957–2004.
Najważniejsza część wystawy, zatytułowana Czas płaczu..., czas nienawiści…, czas wojny..., składa się z obrazów, rysunków i grafik, które stanowią artystyczny dokument, mówiący o męczeństwie i zagładzie Żydów w Polsce podczas II wojny światowej. Temat nawiązuje do osobistych doświadczeń artysty, który jako siedemnastoletni chłopiec przeżył piekło białostockiego getta i jego likwidację, będąc młodym, dwudziestoletnim mężczyzną doświadczył piekła obozów zagłady w Sztutowie, Birkenau, Bunie, a po ewakuacji obozów Auschwitz-Birkenau przeżył dramat deportacji i „transportów śmierci” do Mathausen, Sachsenhausen, Flossenbürga i Dachau.
Płótna Celnikiera oddają dramatyzm przedstawianych scen, przywołują okrucieństwo sytuacji.
Druga część wystawy zatytułowaną Czas budowania..., czas miłowania..., czas pokoju... prezentuje portrety, akty, martwe natury i pejzaże. W portretach tych odnaleźć można twarz żony artysty – Anne, oraz syna. Twarze przedstawianych osób są skupione, pełne wewnętrznych napięć.
Malarstwo Celnikiera jest bardzo ekspresyjne, nie tylko poprzez tematykę, ale również traktowanie materii malarskiej. Farba kładziona jest grubo, zamaszyście i pozornie niedbale, kształty często obwiedzione są mocnym, czarnym konturem kojarzącym się z estetyką niemieckich ekspresjonistów.

Wystawie towarzyszyło spotkanie z artystą.

Wybrane prace:

Nota biograficzna:

Izaak Celnikier – ur. 1923, wyjechał do Paryża na stypendium w 1957 roku - okresie pierwszych wystąpień antyżydowskich. Został tam na zawsze. Przed wyjazdem z kraju był uczestnikami przełomowego dla powojennej polskiej sztuki wydarzenia - Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki w warszawskim Arsenale pod hasłem "Przeciw wojnie - przeciw faszyzmowi". Mieszka i pracuje we Francji.

Wystawa czynna do 30 marca 2005

Tekst i zdjęcia: Jolanta Gumula

Relacja przygotowana dla Artinfo.pl

Galeria prac

Powrót

Indeks artysty

Izaak CELNIKIER

Urodził się w Warszawie w 1923 r. w ubogiej żydowskiej rodzinie. Wychowanek Domu Sierot prowadzonego w Warszawie przez Janusza Korczaka.
W 1939 r. ucieka z matką i siostrą do Bialegostoku. W 1941 r. wraz z rodziną trafia do białostockiego getta gdzie pracuje w stolarni oraz w atelier kopistów niemieckiego przemysłowca Oscara Steffena.
Po likwidacji getta w 1943 r. trafia do więzienia w Łomży skąd po kilku miesiącach zostaje deportowany do obozu w Sztutowie (Stutthof), później przeniesiony do Birkenau (Auschwitz II), następnie do Aussen-lager- Auschwitz III i przydzielony do Malerkommando 78 Siemens. W związku z ewakuacją przez hitlerowców obozów Auschwitz-Birkenau i Buna (1945 r.) zostaje w transportach śmierci wywieziony do Mauthausen, skąd z powodu przepełnienia obozu jest przetransportowany do Sachsenhausen i następnie do Flossenburga. Podczas ostatniego transportu Flossenburg-Dachau (kwiecień 1945 r.) zostaje ranny w nogę na skutek ostrzeliwania pociągu przez samoloty alianckie i pod koniec kwietnia znaleziony przez żołnierzy amerykańskich pośród konających i zabitych. W czasie powrotu do kraju zostaje zatrzymany na granicy czeskiej, oskarżony o zdradę i osadzony w sowieckim obozie w Sumperku na Morawach, z którego ucieka do Pragi na dwa dni przed zesłaniem do łagrów. W grudniu 1945 r. wraca do Białegostoku, gdzie pracuje przy wznoszeniu grobów na terenie byłego getta.W latach 1946 – 51 studiuje w Wyższej Szkole Sztuk Stosowanych w Pradze, w Pracowni Malarstwa Monumentalnego, pod kierunkiem wybitnego czeskiego artysty, malarza i rzeźbiarza, Emila Filli.
W 1952 r. wraca do Warszawy, współpracuje z czasopismami „Nowa Kultura”, „Przegląd Kulturalny” i „Przegląd Artystyczny”, maluje.W 1955 r. bierze czynny udział w przygotowaniach do Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki zorganizowanej w Arsenale w Warszawie z okazji V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów pod hasłem „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”. Wystawia tam obraz olejny pod tytułem Getto, za który dostaje nagrodę.W 1957 r. otrzymuje miesięczne stypendium Ministra Kultury i Sztuki do Paryża, w którym postanawia pozostać na stałe. Kilkakrotnie wyjeżdża do Izraela na krótsze i dłuższe pobyty gdzie maluje pejzaże z okolic Jerozolimy. W Izraelu urządza kilka wystaw indywidualnych.W 1967 r. zostaje uhonorowany przez Andre Malraux tytułem Chevalier des Arts et des Lettres.
Sztuka jego w głównej i decydującej mierze poświęcona jest przeżyciom i wspomnieniom z getta i obozów koncentracyjnych. Maluje przejmujące, monumentalne obrazy na temat Holokaustu; od 1969 r. tworzy grafiki – akwaforty i akwatinty, w których odtwarza rzeczywistość getta. Maluje również portrety kobiet, pejzaże i martwe natury.Organizuje wiele wystaw indywidualnych we Francji, Izraelu, Czechosłowacji, Norwegii, Szwajcarii. Bierze udział w wystawach zbiorowych. Posiada prace w zbiorach we Francji, w Norwegii, Izraelu i w Polsce.
W 2005 r. odbyła się w Polsce ( Muzeum Narodowe w Krakowie) jego duża, indywidualna, retrospektywna wystawa pt. Izaak Celnikier. Malarstwo Grafika Rysunek.
Za wystawę tę otrzymał w 2006 r. Nagrodę im. Witolda Wojtkiewicza przyznawaną przez ZPAP Okręg Krakowski.