Jerzy Duda-Gracz - Arsenał Książąt Czartoryskich

Jerzy Duda-Gracz jest jednym z bardziej znanych współczesnych (niestety, nieżyjących już) artystów polskich. Obrazy jego kojarzą niemal wszyscy; obecnie przypomina je wystawa zorganizowana przez Fundację Conspero w Arsenale Muzeum Książąt Czartoryskich – Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie.

Duda-Gracz w ciągu całej twórczości wypracował niewątpliwie własny styl, rozpoznawalny na pierwszy rzut oka. Styl ten dotyczy zarówno sposobu przedstawiania świata, postaci – zdeformowanych, „kartoflanych”, jak i tematyki, oscylującej wokół człowieka, jego słabości, kondycji psychicznej i materialnej. Człowiek ten czasem personifikuje Polskę, dając obraz kraju w czasach kryzysu, zarówno politycznego, jak i gospodarczego.

Styl artysty przysporzył mu wielu wielbicieli, którzy właśnie dzięki tej wyrazistości głębiej „wchodzą” w obraz. Inni z kolei styl ten uważają za kanon, który zbyt łatwo i jednoznacznie stał się wizytówką malarza. Kolejni – nazywają go „polskim Boschem”. Tak czy inaczej, o artyście jest głośno, a ekspozycja staje się okazją do ponownego przyjrzenia się jego pracy i jej powtórnej oceny. 

Monograficzna prezentacja obejmuje wybrane dzieła z dorobku Dudy-Gracza, w tym obrazy olejne, grafiki, akwarele i rysunki z różnych cykli tematycznych m.in.: Dom, Bestiarium, Zapiski historyczne, Studium przemijania, Fascynacje, Sacrum-Profanum, Choroba na Polskę.

Określany jest jako „wnikliwy satyryk” o ostrym programie publicystyczno-moralizatorskim. Tworzył sceny rodzajowe oparte na tradycji malarskiego surrealizmu i ekspresjonizmu. Mówił: „maluję świat, który odchodzi, umiera, gdzie więcej jest snu, zdarzeń z dzieciństwa, świat w pejzażu przedindustrialnym. Świat, w którym [...] nie ma drutów telefonicznych, kabli, anten satelitarnych, samochodów, samolotów – tego wszystkiego, co zaprowadzi człowieka z powrotem na drzewo, jeżeli nadal będzie się tak intensywnie rozwijał pod tym względem. Maluję to, co mi w duszy gra; im bardziej człowiek pierniczeje, tym lepiej wie, że odchodzi, a z nim cały ten świat. Z upływem czasu rodzi się czułość i tęsknota za tym, co bezpowrotne”.

Za pomocą postaci ludzkich o karykaturalnie zdeformowanych ciałach oraz powszechnie czytelnych symboli obnażał i wytykał swoim rodakom wady. Wśród nich głupotę, nietolerancję, zakłamanie, chamstwo, lenistwo, ślepą fascynację pieniądzem i kulturą amerykańską. 
Krzysztof Teodor Toeplitz pisał o malarstwie Dudy-Gracza, że to świat głęboko tragiczny, świat, w którym człowiek nie potrafi znaleźć wewnętrznej harmonii i godnego miejsca.