M jak… Modigliani… - relacja z wystawy w Paryżu

Mówi się o nim, że był „przeklęty”… Przez życie… „Prawdziwe szczęście – to anioł o ponurym obliczu” - słowa napisane w 1913 roku przez bardzo już chorego Amadeo Modiglianiego (1884-1920), posłużyły jako tytuł retrospekcji prac artysty zorganizowanej w Paryżu. W Musée du Luxembourg zgromadzono ponad sto obrazów, spośród których jedna czwarta nigdy nie była publicznie pokazywana.

Gdyby ktokolwiek miał wątpliwości, co do sensu istnienia dwuizbowego Parlamentu, oto ważny argument, który każe oddać cześć Izbie Wyższej francuskiego Parlamentu – bo to właśnie Senat patronuje tej niezwykłej wystawie. Wrażenie jest rzeczywiście piorunujące. W ciemnych salach biją ekspresją ze ścian fantastycznie podświetlone obrazy Modiglianiego, które pomimo pozornej monotematyczności portretów, zabierają zwiedzających w fascynująca podroż. Choć (a może nawet) na ekspozycji znalazła się jedna trzecia wszystkich dzieł, które Modigliani stworzył podczas swego krótkiego życia - jest to największa w historii wystawa, jakąkolwiek mu poświecono.

Choć Modigliani zaczynał, jako rzeźbiarz, słaby stan zdrowia i początki gruźlicy nie pozwoliły mu na kontynuacje pierwotnej pasji. Malarzem został niejako „z przymusu”. Na wystawie pokazano tylko jedna rzeźbę artysty, ale „rzeźbiarski” sposób malowania widać na prawie wszystkich portretach.

Główa kobiety
rzeżba: 1912 58 x 12 x 16 cm,
Paris, Centre Georges Pompidou

Amadeo Modigliani pochodził z rodziny włoskich Żydów, a do Paryża przyjechał w 1906, gdzie został natychmiast aktywnym członkiem ówczesnej paryskiej cyganerii i malarskiej awangardy. Porównywany do Picassa, Matisse’a, czy Deraina. Modiglianiego nie udaje się „zamknąć” w żadnej klasycznej definicji tej epoki: nie był ani fowistą, ani ekspresjonistą, ani też kubistą…

Tematami jego obrazów są najczęściej przyjaciele, towarzysze niedoli, często malarze – jak Kisling, marszandzi – wśród nich – Paul Alexandre (do niego napisał sławne słowa o ”ponurym aniele”), Leopold Zborowski, paryski marszand i miłośnik sztuki, który pojawił się w Paryżu przed wybuchem I wojny światowej i prowadził własną galerię, w której wystawiał również polską sztukę. I oczywiście przyjaciółki, wśród nich: Beatrice Hastings i Jeanne Hébuterne, która w dzień po śmierci artysty – rzuciła się przez okno – zabijając siebie i nienarodzone dziecko Modiglianiego.

Leopold Zborowski - 1916
olej/płótno, 65 x 43 cm,
kolekcja prywatna

Niedoceniony przez współczesnych. Talent artysty dostrzegli zaś niemalże natychmiast fałszerze. Jeszcze w latach 50-tych, Hanka Zborowska i Lunia Czechowska, jako jedyne żyjące przyjaciółki Modiglianiego – potwierdzały autentyczność wielu „fałszywek”. Każda taka „ekspertyza” polepszała - o trochę - ciężką sytuacje finansową, w jakiej obie się wtedy znajdowały. Sprawiło to jednak, ze na rynku znaleźć można było wiele „modiglianich”. Jemu samemu, zdarzyło się kiedyś podarować niedokończone płótno Picassowi, na którym ten namalował własny obraz, czy można wobec tego mieć pretensje do Hanki, czy Luni ? Zasługą organizatorów tegorocznej wystawy w Paryżu jest wykonanie wreszcie rzetelnego katalogu twórczości Modiglianiego i to, że wszystkie wystawione obrazy są na pewno jego pędzla… Stąd może też wzięła się tak duża ilość dzieł nigdy dotychczas nie eksponowanych, jak na przykład „Żebrak z Livorno z 1909 roku.

Żebrak z Livorno - 1909
olej/płótno, 66 x 52,7 cm,
kolekcja prywatna

„Niespokojny umysł” pięknego Ameadeo, o którym mówi się, że będąc świadomym śmiertelnej choroby – szukał pocieszenia w haszyszu, kokainie, alkoholu… Nikt nie może tego dzisiaj potwierdzić.

Ale, gdyby komuś z Państwa zdarzyło się po wyjściu z Musée du Luxembourg, udać do pobliskiego baru – to poproście o „Le picon-bière”, bądź „Mandarin-citron”!

A gdyby – nie daj Boże – barman zapytał skąd Państwo to znacie, to proszę odpowiedzieć, ze już ponad 80 lat temu, były to ulubione trunki waszego przyjaciela – Amadeo…
Niestety, wtedy jeszcze nie umiano leczyć gruźlicy, ani nie znano tabletek na alkoholizm…

Czynne:
wtorki, środy, czwartki: 10 - 19
poniedziałki i środy:10 - 22.30
soboty i niedziele:10 - 20
Wstęp: 9 euro
Internet: www.museeduluxembourg.fr

Prezentacja wybranych prac:


Głowa kobiety – 1912 58 x 12 x 16 cm Paris, Centre Georges Pompidou	Drzewo i dom - 1919 olej/płótno, 55 x 46 cm kolekcja prywatna	Kobieta w opasce z weluru - 1915 MUSEE DE L’ORANGERIE

Niebieska dziewczynka - 1916 olej/płótno kolekcja prywatna	Hanka Zborowska olej/płótno, 55X38cm, Rome, Galleria Nazionale d'arte moderna	Dziewczyna z grzywka 1917-19 olej/płótno

José Pacheco Glowa mężczyzny w kapeluszu - 1915 olej/płótno, 65 x 54 cm	Wiolonczelista - 1909 olej/płótno, 130x81cm Collection Particulière, courtesy of Christie's, London	Burgundka olej/płotno, 55 x 38 cm, kolekcja prywatna

Dziewczyna w czarnym fartuszku - 1918 olej/płótno, 92,5 x 60,5 cm, Bâle, Oeffentliche Kunstsammlung Basel, Kunstmuseum, Don Georgette Denise Simon	Żebraczka - 1909 olej/płótno, 46 x 38 cm kolekcja prywatna	Lunia Szechowska - 1918 olej/płótno, 80x52cm, São Paulo, Museu de Arte de São Paulo Assis Chateaubriand

Mademoiselle Huguette - 1917 olej/płótno, 91,4 x 60,3 cm Japon, Asahi Breweries, Ltd	Macierzyństwo - 1919 olej/płótno, 130 x 81 cm Musée d’Art Moderne, V illeneuve d’Ascq	Maurice Drouard - 1909 olej/płótno, 61X46cm, kolekcja prywatna

Akt 1917 olej/płótno, 92 x 67,5 cm Villeneuve d’Ascq, musée d’Art moderne de Lille Métropole, donation Geneviève et Jean Masurel	Akt 1917 olej/płótno, 92x65cm kolekcja prywatna	Akt 1917 olej/płótno, 65 x 100 cm Osaka City Museum, Canada

Akt ok. 1917-18 olej/płótno, 59,7 x 92,1 cm kolekcja prywatna	Akt - olej/płótno 65x100cm kolekcja prywatna	Południowy pejzaż 1919 olej/płótno, 60x45cm, kolekcja prywatna